მუზეუმი „დისკოვერი - თაიმს სკვერი“ (2009) ნიუ იორკის ერთ-ერთი კი არა ერთადერთი ყველაზე დიდი იმერსიული საგამოფენო „ინსტიტუტია“, სადაც მნახველი შესვლისთანავე გამოფენის ისტორიულ თუ თანამედროვე შინაარსში იძირება და თავად შეუძლია ვირტუალურ სამყაროში შეღწევისთვის საჭირო ღილაკების მიჭერ - დაჭერის გარეშე იმოგზაუროს იქ და იმჟამად და ამავე დროს იყოს აქ და ამჟამად. „
ნიუ იორკ თაიმსის“ ძველ შენობაში განთავსებული მუზეუმის თითოეული მოძრავი ექსპოზიცია გარდა სანახაობითი დანიშნულებისა უნიკალური შემეცნებითი გამოცდილებაა დაწყებული ჩაძირული ტიტანიკის „განცდებით“, ლეონადრო და ვინჩის სახელოსნოს ანტურაჟით, ტუტანჰამონის პერიოდის აურითა და ჰარი პოტერის მოაგზაურობით დამთავრებული. ამერიკელებმა „Discovery“-ის ტრადიცულად ეგზოტიკური და სასწავლო გამოფენები Must See (უნდა ნახო) კატეგორია მიანიჭეს. ამჟამად მოქმედი ერთბაშად სამი საგამოფენო ექსპოზიცია, რომელიც ერთმანეთისგან რადიკალურად განსხვავდება, კონტრასტული შხაპის ეფექტს ქმნის. ერთგან გიუნტერ ვან ჰაგენსის ცოცხალი ადამიანის კუნთებისგან, სისხლძაღვებისგან, ნერვებისგან, ორგანოებისგან, ჩანასახებისგან შექმნილი „სამყაროებიდან“ ინაცვლებ მხატვარ ნათან სავაიას ლეგო - აგურებისგან შექმნილ „სკულპტურებში“, სადაც მარტივი, საბავშვო სათამაშოს მასალა ტრანსფორმირდება ექსკლუზიურად ორიგინალურ ხელოვნებაში, იმ ფიგურებში, რომლებიც ბავშვობიდან იცი: „მონა ლიზა“, „ნეფერტიტი“, კოცნა“, ხოლო ფინალში თავადაც შეგიძლია აბსტრაქტული ფორმის ძეგლის აგებაში მიიღო მონაწილეობა, საკუთარი რიგითი ნომრიან-სახელ-გვარიანი ლეგო დაამატო და „შენების პროცესში“ წვლილი ამგვარად შეიტანო; და ბოლოს ხომალდის დაღუპვის მტკიცებულებებს გადაეყარო - არტეფაქტებს წყლის ფსკერიდან: მონეტები, სამკაულები, მინისა და ფაიფურის ჭურჭელი, ხის ნაკეთობები, გემის შიდა მოწყობა, ჭოგრიტები, წყალში სამძებრო სამუშაოების ტექნიკა... ანატომიური „სუნებიდან“ პლასტმასის სამშენებლო მასალის გავლით ვიდრე მარილიანი წყლის გემოს შეგრძნებამდე...
როგორც სამედიცინო ინსტიტუტის კურსდამთავრებულს კარგად მახსოვს ის შეგრძნება, პათანატომიის კათედრაზე გვამის გაკვეთის პრაქტიკუმზე დასწრებისას რომ გამიჩნდა... გონებიდან არასოდეს ამომივა ის სცენა. მინდოდა გავცქეულიყავი და არასოდეს დავბრუნებოდი არა თუ ჩემს პროფესიას, არამედ - ქალაქსაც. და ასეც მოვიქეცი. გავედი. ეს იყო პირველი და უკანასკნელი შემთხვევა, როცა ამგვარ რამის ცქერას ნებაყოფლობით დავთანხმდი. არა, კიდევ იყო მოგვიანებით - საგანი სახელად „სამედიცინო ექსპერტიზა“, რომლის შესწავლა თბილისის ომს დაემთხვა, როცა „არამიანცის საავადმყოფოს“ მორგში სამოქალაქო ომის გვამები მოჰქონდათ და რახან ლითონის მოგრძო მაგიდებზე არ ეტეოდნენ, ძირს, კაფელისა და ბეტონის იატაკზე ჰყრიდნენ ... გორებად. მაგრამ ის უკვე არ იყო პრაქტიკუმის „ფორმატი“. გიუნტერ ვონ ჰაგენსის ანატომიური „პრეპარატების“ გალერეამ ის არც ისე შორეული წლები გამახსენა. მისი ფიგურები ადამიანის ნამდვილი ხორცი, სახსრები და მყესებია, ოღონდ მოძრაობაში გაშეშებული. თუმცა თუ ექსპოზიციის „ანოტაცია“ არ წაგიკითხვთ, იგი შეიძლება ისე დაათვალიეროთ, რომ ასე არც გეგონოთ; არამედ იფიქროთ, რომ თქვენს წინაშე გასაოცარი სიზუსტით შექმნილი მულაჟია - ადამიანის სხეულის ლაბირინთები და სიგრძე-სიგანის ანალოგიები. და თუ მნახველთა კომენტარებით ვიმსჯელებთ, ცხადია, რომ ვიზიტორებს, მათ შორის, ბავშვებს „სხეულის სამყაროები“ პლასტმასის სიმულაციები ჰგონიათ. თუმცაღა თავად მათი შემქმნელი ირწრმუნება, რომ ამ სხეულებიდან „ორგანიკა“ მაქსიმალურადაა გამოდევნილი...
1945 წელს პოლონეთში დაბადებული გიუნტერი მშობლებმა რუსულ ოკუპაციას გადაარჩინეს და ხუთი დღის ბავშვი, სარეცხის კალათაში დამალული, ბერლინის გავლით პატარა გერმანულ ქალაქ გრეიზში ჩაიყვანეს, სადაც იგი სრულწლოვანებამდე ცხოვრობდა. ბავშვობაში ხშირად ავადმყოფობდა, მერე კი ექიმი და სამოქალაქო აქტივისტი გახდა, რომელიც კომუნისტურ ტოტალიტარიზმსა (რამდენჯერმე დასავლეთში გაქცევაც სცადა, მაგრამ უშედეგოდ) და საბჭოთა რეჟიმს აქტიურად აპროტესტებდა, მათ შორის, ჩეხოსლოვაკეთში რუსული ტანკების შეჭრას, რის გამოც აღმოსავლეთ გერმანიაში ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთაც მიუსაჯეს, ხოლო დასაველურგერმანულმა მთავრობამ მის გასათავისუფლებლად 20 ათასი დოლარიც კი გადაიხადა. გიუნტერ ვონ ჰაგენსი ნოვატორი ანატომი გახდა, რომელიც სხეულის ხრწნას მის მიერვე გამოგონილი პლასტინაციის მეთოდით (1977) აჩერებდა, როცა მკვდარ სხეულს ჯერ გაყინულ აცეტონში ათავსებდა, შემდეგ კი თხევად პოლიმერში. მერე ვაკუუმის მეშვეობით აცეტონს უკან გაიწოვდა და სიცარიელეში სილიკონს ათავსებდა. 15 წლის შემდეგ კი ჰაგენსი პლასტინაციის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი გახდა, მოგვიანებით კი გვამების საგამოფენო ექპსპოზიციების შექმნა დაიწყო და თავისი ქმნილებებთან ერთად - მსოფლიოში მოგზაურობაც. მის „ბიზნესთან“ არა ერთი სკანდალია დაკავშირებული და იგი უმთავრესად გვამების მოპოვების ხერხს ეხება. თუმცაღა, როგორც წესი, სამართლებრივი კუთხით აქ ყველაფერი წესრიგში აღმოჩნდება ხოლმე. ძალიან ხშირად, ადამიანები მას თავის სხეულებს ანდერძში ანუ ნებაყოფლობით უტოვებენ. მისი მეუღლე, ასევე მედიკოსი ანჯელინა უალი კი ქმრის საქმეების მენეჯერიცაა და ექსპოზიციების, ასე ვთქვათ, დიზაინერ/კურატორიც.
ცხადია, გამოფენის დათვალიერებისას უცნაური გრძნობა თან გდევს და თავიდან ჯერ სამედიცინო უნივერისტეტის რომელიღაც კათედრაზე გგონია თავი ან დიეტოლოგის კაბინეტში ან ანტინიკოტინური კამპანიის ატრიბუტების საწყობში ანდა გინეკოლოგიურ განყოფილებაში. კედელზე გაკრული მსოფლიოს სამზარეულოების ფოტოსერია გვაჩვენებს ქყვეყნის საშუალო სტატისტიკური მოქალაქის სამზარეულოში რა და რა სახის საკვები ინახება. მათ შორის, Junk Food-იც. მინის ქვეშ გამოდებულია ჯანსაღი და თამბოქოსგან გამჭვრატლული ფილტვები; კოლბებში რამდენიმე დღიანი ჩანასახიდან ვიდრე რამდენიმე კვირიანამდე... მოკლედ, ჩარლზ ბუკოვსკის „სხეულის სიტყვები“ შეიძლება გაგახსენდეს: „ჩემი სისხლი დაბინძურებულია და ჩემს ტვინში მუქი ანგელოზი ზის“... ჩემი აზრით კი, გამოფენა დიდი რეფლექსიის განწყობაზე სულაც არ გაყენებს, თოთქოს ხარ ნეკროფილიისა და აბსურდის თეატრის შემინულ კატაკომბებში, სადაც უნიკალური ფენომენალური სიზუსტითა და ნატურალიზმითაა ნაჩვენები თავის ტვინის სისხლით მომარაგება, ნერვთა განშტოებები და ტოპოგრაფია. და ამავე დროს თითქოს ზიზღს არ იწვევს, არამედ... მხერბაჩეჩილ დაბნეულ ღიმილს. ისევე როგორც ღიმილს იწვევდა სასწავლო დარბაზში სტუდენტობის დროს ჩონჩხის პლასტმასების ჩხარუნი ანდა ნიუ იორკში ექიმის კაბინეტის სავიტრინო რეკლამისთვის გამოდებული თავის ქალა დაკრეჭილი კბილებით. შიშველი ქალები და კაცები, უკანოდ, კუნთების დაძაბვით გაშეშებულნი ჰაერში, მოსიარულეები, მოცეკვავეები, მუხლებზე დამხობილები, სპორტულ შეჯიბრესბისას, სამად გადახლეჩილები და შუაში წითელი გულით ანდა ფეხმძიმე ქალი ხუთი თვის ნაყოფით; ტვინი, ხერხემალი, ცხიმოვანი ქსოვილი, სასქესო ორგანოები, თითის ფალანგები, გული, თირკმლები პროფილსა და ანფასში, ცალკე და სისტემაში...
ცხადია, გამოფენის დათვალიერებისას უცნაური გრძნობა თან გდევს და თავიდან ჯერ სამედიცინო უნივერისტეტის რომელიღაც კათედრაზე გგონია თავი ან დიეტოლოგის კაბინეტში ან ანტინიკოტინური კამპანიის ატრიბუტების საწყობში ანდა გინეკოლოგიურ განყოფილებაში. კედელზე გაკრული მსოფლიოს სამზარეულოების ფოტოსერია გვაჩვენებს ქყვეყნის საშუალო სტატისტიკური მოქალაქის სამზარეულოში რა და რა სახის საკვები ინახება. მათ შორის, Junk Food-იც. მინის ქვეშ გამოდებულია ჯანსაღი და თამბოქოსგან გამჭვრატლული ფილტვები; კოლბებში რამდენიმე დღიანი ჩანასახიდან ვიდრე რამდენიმე კვირიანამდე... მოკლედ, ჩარლზ ბუკოვსკის „სხეულის სიტყვები“ შეიძლება გაგახსენდეს: „ჩემი სისხლი დაბინძურებულია და ჩემს ტვინში მუქი ანგელოზი ზის“... ჩემი აზრით კი, გამოფენა დიდი რეფლექსიის განწყობაზე სულაც არ გაყენებს, თოთქოს ხარ ნეკროფილიისა და აბსურდის თეატრის შემინულ კატაკომბებში, სადაც უნიკალური ფენომენალური სიზუსტითა და ნატურალიზმითაა ნაჩვენები თავის ტვინის სისხლით მომარაგება, ნერვთა განშტოებები და ტოპოგრაფია. და ამავე დროს თითქოს ზიზღს არ იწვევს, არამედ... მხერბაჩეჩილ დაბნეულ ღიმილს. ისევე როგორც ღიმილს იწვევდა სასწავლო დარბაზში სტუდენტობის დროს ჩონჩხის პლასტმასების ჩხარუნი ანდა ნიუ იორკში ექიმის კაბინეტის სავიტრინო რეკლამისთვის გამოდებული თავის ქალა დაკრეჭილი კბილებით. შიშველი ქალები და კაცები, უკანოდ, კუნთების დაძაბვით გაშეშებულნი ჰაერში, მოსიარულეები, მოცეკვავეები, მუხლებზე დამხობილები, სპორტულ შეჯიბრესბისას, სამად გადახლეჩილები და შუაში წითელი გულით ანდა ფეხმძიმე ქალი ხუთი თვის ნაყოფით; ტვინი, ხერხემალი, ცხიმოვანი ქსოვილი, სასქესო ორგანოები, თითის ფალანგები, გული, თირკმლები პროფილსა და ანფასში, ცალკე და სისტემაში...
პირადად მე ეპატაჟის განცდა არ გამიჩნდა. როცა ავტორი ძალიან ცდილობს იყოს „ექსტრემალური“, იგი თავად ემსგავსება უცნაურ ტრაგიკომიკურ პერსონაჟს, რომელიც კანიდან ძვრება (ერთ-ერთ მის პერსონაჟს აშრევებული საკუთარი კანი აღმართულ ხელში უჭირავს), ოღონდაც სხვათა კანს რამენიარად „დაბურძგლოს“. ალბათ, სწორედ ამიტომაც უანდერძა გიუნტერ ვან ჰაგენსმა თავისივე შოუს საკუთარი სხეული, რათა მისგანაც იგივე გააკეთონ, რასაც ამდენი წლის განამვლობაში თავად აკეთებდა... ოღონდ უნდა, რომ საგამოფენო დარბაზის შესასვლელთან მნახველს მისი გაშეშებული, უსიცოცხლო კუნთები მიესალმოს. არადა ჩანაფიქრი ძალიან მარტივია - იქ, სადაც სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარი წაშლილია, წაშლილია ზღვარი პრივატულსა და საჯაროს შორის... მაღალ კოლბაში მოთავსებული ჩანასახიდან ვიდრე ღრმად მოხუცებულის ანდა ავადმყოფობისგან დასნეულებულის აღნაგობამდე. დაკონსერვებული სიცოცხლე და სიკვდილი. და რა უნდა იყოს ამაზე ტრივიალური, ვიდრე დაბადება, მოძრაობა (ამ გამოფენას ჰქვია „სხეულის სამყაროები: პულსი“), სიკვდილი? გამოფენის დაწყებამდე მნახველებს მცირედი ვიდეომიმოხილვა - შესავალი ელის, სადაც გრაფიკულ-ანიმაციურად ახსნილია ცხოვრებისგან სწრაფი დაღლის მიზეზები - ამაოებათა ბაზარი თავისი საოჯახო და სამსახურეობრივი ვალდებულებებით, საინფომაციო ნაკადებითა და ქალაქის გიჟური რიტმით, რომელიც ისე ესარტყლება ადამიანს, როგორც საკუთარი კუნთები და კანი. შოკი ამ ჯერზედ იმიტომაც არ და ვერ მივიღე, რომ ადრეც გახლდით გიუნტეს ვან ჰაგენსის ამგვარ გამოფენაზე ნიუ იორკში და თანაც მარინა აბრამოვიჩის „ბალკანური რენესანსი“ ხორცგაცლილი ძვლებით უფრო მოქმედებს მგრძნობელობით არხეზე, ვიდრე - ლენინისა და ტუტანხამონის „კარგად შენახული“ სხეულები. აღარაფერს ვამბობ დიდი ხნის წინ კიევ-პეჩორის ლავრაში წმინდანად შერაცხულ „უხრწნელ სხეულებზე“, რომელიც, ფაქტობრივად, ჩონჩხია და არა ფერდაუკარგავი ბიცეფსები და მზის წნული. ანდა რა უნდა გამიკვირდეს, როცა ჩემს პაციენტთა შორის ჰოსპისის სერვისის მომხმარებლებიც არიან. სხვათა შორის, ამბობენ ვატიკანს თურმე უწარმოებია კიდეც მოლაპარაკება გიუნტერ ვან ჰაგენსთან რომის პაპის იოანე პავლე მეორის სხეულის პლასტინაციის თაობაზე, მაგრამ - ამაოდ. ღმერთმა უწყის, რის გამო ჩაიშალა მიმიფიცირების ეს საუკუნო პროექტი. საქართველოში კი თბილის-ქუთაისის გზაზე, რამდენადაც მახსოვს, ერთი შეძლებული „კანონიერი ქურდის“ შვილი თაფლშია ჩასვენებული ჯვარაღმართულ სარკოფაგის ქვეშ, რომელიც შორიდან პატარა ეკლესიას ჰგავს; და ამას ემატება - სამეგრელოში გარდაცვლილის მიწის ზემოთ „შენახვის“ არაერთი „ქეისი“. ოჰ, ეს მაზვოლეუმიზაციისა და სილიკონიზაციის ვნებები....
n n n
პროფესიით იურისტმა ნათან სავაიამ, რომელიც წარმატებულ საადვოკატო კომპანიაში მუშაობდა და ექვსნიშნა ხელფასიც ჰქონდა, ერთ მშვენიერ დღეს იურისპრუდენციას თავი დაანება და სამუშაოდ LEGO სათამაშოების კომპანიაში გადავიდა. 5 წლის ასაკში მისი გატაცება ლეგოს ინჟინერია იყო და 20 წლის შემდეგ, ალბათ, იფიქრა, რომ ახლა დრო დადგა აეშენებინა ის, რაზეც შორეულ ბავშვობაში ოცნებოდბდა. მერე LEGO - საც გამოეყო, ცოტა ხანში კი თავისი ლეგო - არტსტუდიაც გახსნა და სავსებით სერიოზულად გაერთო. თან წარმატებულადაც. მას კომპანია LEGO-მ სერთიფიცირებული პროფესიონალისა და „ლეგომშენებლობის“ ოსტატის სტატუსი მიანიჭა. ნათან სავაია ლეგოს აგურებისგან ქმნის ფიგურებს, რომელთა სიდიდე ასჯერ და მეტად აღემატება ჩვეულებრივი სათამაშოს ზომებს და, ფაქტობრივად, ჩვენთვის ნაცნობი ხატების-ნახატების, კონსტრუქციებისა და ფიგურების „ცათამბჯენებს“ ქმნის. სავაიას ლეგოკონსტრუქციებმა მთელი ამერიკა შემოიარა და აუქციონებზე პლასტმასის ნაკეთობებისთვის არაადეკვატურ ფასადაც კი გაიყიდა. გამოფენაზე „აგურის ხელოვნება“ წარმოდგენილია ძველბერძნული სკულპტურებიდან და რენესანსის დროინდელი მხატვრების ნამუშევრებიდან დაწყეული ვიდრე ბემოლის ადამიანის თავიან ფიგურამდე და ცისფერ წყალში მოცურავემდე დამთავრეული. აი, „მონა ლიზა“, რომელსაც შორიდანვე სცნობ და რომელიც 4 573 აგურსიგან შედგება, „გოგონა მარგალიტის საყურით“ - 1 694 აგური, სფინქსი - 2 604, დინოზავრი - 80 020 და ა.შ. 11 014 აგურისგანაა შექმნილი „ყვითელი“ - ადამიანის ყვითელი ფერის ფიგურა, რომელიც თითქოს გულს იხსნის და იმის მაგივრად, რომ სემ მენდესის „ამერიკული სილამაზის“ საკულტო სცენის - ქალის მკერდიდან ამოფრენილი ვარდის ფურცლები ჰაერში აფრიალდეს, გახსნილი მკერდიდან თუ სხეულიდან (აქ რაღაცით გიუნტერ ვან ჰაგენსის იდეები გამახსენდა) სიცარიელე და ისევ ყვითელი აგურები ძირს იყრება - სიმძიმის ძალის მოქმედებით. თუმცა ნათან სავაიას წითელგულიანი „ობიექტიც“ აქვს. თავისუფლების ქანდაკება, რომლის ცარიელ მკერდში სიყვარულის სიმბოლო - გული იმზირება. საკუთარ თავს კი იმაზე იჭერ, რომ, ერთი შეხედვით, პრიმიტიულ „გასართობში“ სულ სხვა რაკურსაც ხედავ, თითქოს ბავშვბობისდროინდელი „კუბიკები“ ინფანტილიზმის საზღვრისკენ გექაჩება და თან მახსენდება ღრმა ბავშვობაში როგორ ვაგებდი სათამაშო სახლებსა და პორტატიულ ავეჯს შეწებებული ასანთებისგან ანდა ერთხელ მე და ჩემმა ძმამ დედას 8 მარტს ბოთლების ლითონის სახურავებიდან როგორ შევუქმენით სამი ბაყაყისგან შემდგარი მუსიკალური ბენდი. მაშინ ნამდვილად არ მიფიქრია, რომ ამგვარი კრეატივი ხელოვნებად მოინათლებოდა. არადა, როგორც ჩანს, ამ საკითხზე დაფიქრება ნამდვილად ღირდა. მოკლედ, გვამების აღლუმის შემდეგ ნათან სავაიას აგურები სახალისო განტვირთვაც და უაღრესად საინტერესო „ანცობად“ მომეჩვენა.
n n n
ექსპოზიცია „ჩაძირული ხომალდები! მეკობრეები და განძი“ ინტერაქტიული და მულტიმედიური გამოფენაა, სადაც 500 - ზე მეტ ექსპონატ-კოლექციას ზღვებისა და ოკეანეების ფსკერზე მივყავართ და უნიკალურ სამოგზაურო შოუს გვიწყობს. აქ გამოფენილი არტეფაქტები სხვადასხვა სამეცნიერო მუზეუმებიდან და კვლევითი ინსტიტიტებიდანაა შეკრებილი. აი, თუნდაც XVIII საუკუნის ოქრო-ვერცხლის მონეტების კოლექცია ანდა სამოქალაქო ომის დროს ჯორჯიის ნაპირებთან ჩაძირული გემის საგანძური ანდა მეორე მსოფლიო ომის დროს დაკარგული გემებიდან და წყალქვეშა ნავებიდან. ზოგადად ეს გამოფენა ერთგვარი ისტორიული სქელტანიანი ტომებია, რომელიც კარგად ასახავს მოცემული ეპოქის სავაჭრო ბიზნესის მდგომარეობას. გარდა ამისა დარბაზში დგას სამძებრო სამუშაოების მანქანა Odyssey (Odyssey Marine Exploration, Inc -ის წარმოების დანადგარი) და მი მიერ ნაპოვნი საგანძურების დიდი ნუსხა. ამ „ოდისეის“ ყვითელმა ფერმა კი ერთი წამით მაფიქრებინა - რაიმე ეშმაკობა ხომ არაა და უბრალოდ ნათან სავაიას „ყვითლის“ ლეგოებთან ხომ არა გვაქვს საქმე? 2000 წლიდან „ოდისეის“ მეშვეობით სამი კილომეტრის სიღრმეში ძიების ოსტატებმა ფსკერიდან უკვე 48 ტონაზე მეტი ვერცხლის ნაწარმი ამოიღეს. ასევე გამოიფინა არტეფაქტები სამოქალაქო ომის დროს ჩაძირული გემიდან SS Republic, რომელიც ატლანტიკის ოკეანის ფსკერზე ძევს და რომლის ტრიუმებსა და გამბანზე წყალში მაძიებელი დანადგარის ZEUS -ის რობოტირეულმა ხელმა ციფრული ფოტოები გადაიღო; ექსპოზიციისთვის 2 500 ფოტოდან საინტერესო ფოტომოზაიკა შეიქმნა და ჩვენთვის გამოიფინა. გარდა ამისა სპეციალურ ტრიუმში ჩაკეტვით შეგიძლია შეიგრძნო სხვადასხვა სიხშირის ხელოვნურად შექმნილი ქარიშხალი და თითქმის ისევე შეგეშინდეს ან არ შეგეშინდეს, როგორც - გადარჩენილ თუ ვერგადარჩენილი ხომალდის მეზღვაურებს. რაც შეეხება მეკობრეებს: მათმა გამოჩენამ, ბუნებრივია, სტივენსონის „განძთა კუნძული“ გამახსენდა და სომალელი მეკობრეების ტყვე ქართველი მეზღვურები. ექსპოზიციაზე შეგიძლია მეკობრეთა გემების გარჩევა ისწავლო, მათ ტანსაცმელს შეეხო, ჭოგრიტით გაიხედო და დალანდო მეკობრეთა დროშები და საერთოდ, გვარიანად გაერთო და ერთი წუთით მაინც წარმოიდგინო თავი ჯეიმს ბონდის ფილმის პროფესიონალ მყვინთავ-მოცურავედ თუ არა, ჩემი ბავშვობის საყვარელი ფრანგული ფილმის „თავგადასავლების მაძიებელნი“ გმირად; გაიხსენო ის დრო, როცა სკოლაში ალენ დელონსა და ლინო ვენტურაზე ყველა გოგონა ვიყავით შეყვარებული.
24 საათი 23.11.13
n n n
პროფესიით იურისტმა ნათან სავაიამ, რომელიც წარმატებულ საადვოკატო კომპანიაში მუშაობდა და ექვსნიშნა ხელფასიც ჰქონდა, ერთ მშვენიერ დღეს იურისპრუდენციას თავი დაანება და სამუშაოდ LEGO სათამაშოების კომპანიაში გადავიდა. 5 წლის ასაკში მისი გატაცება ლეგოს ინჟინერია იყო და 20 წლის შემდეგ, ალბათ, იფიქრა, რომ ახლა დრო დადგა აეშენებინა ის, რაზეც შორეულ ბავშვობაში ოცნებოდბდა. მერე LEGO - საც გამოეყო, ცოტა ხანში კი თავისი ლეგო - არტსტუდიაც გახსნა და სავსებით სერიოზულად გაერთო. თან წარმატებულადაც. მას კომპანია LEGO-მ სერთიფიცირებული პროფესიონალისა და „ლეგომშენებლობის“ ოსტატის სტატუსი მიანიჭა. ნათან სავაია ლეგოს აგურებისგან ქმნის ფიგურებს, რომელთა სიდიდე ასჯერ და მეტად აღემატება ჩვეულებრივი სათამაშოს ზომებს და, ფაქტობრივად, ჩვენთვის ნაცნობი ხატების-ნახატების, კონსტრუქციებისა და ფიგურების „ცათამბჯენებს“ ქმნის. სავაიას ლეგოკონსტრუქციებმა მთელი ამერიკა შემოიარა და აუქციონებზე პლასტმასის ნაკეთობებისთვის არაადეკვატურ ფასადაც კი გაიყიდა. გამოფენაზე „აგურის ხელოვნება“ წარმოდგენილია ძველბერძნული სკულპტურებიდან და რენესანსის დროინდელი მხატვრების ნამუშევრებიდან დაწყეული ვიდრე ბემოლის ადამიანის თავიან ფიგურამდე და ცისფერ წყალში მოცურავემდე დამთავრეული. აი, „მონა ლიზა“, რომელსაც შორიდანვე სცნობ და რომელიც 4 573 აგურსიგან შედგება, „გოგონა მარგალიტის საყურით“ - 1 694 აგური, სფინქსი - 2 604, დინოზავრი - 80 020 და ა.შ. 11 014 აგურისგანაა შექმნილი „ყვითელი“ - ადამიანის ყვითელი ფერის ფიგურა, რომელიც თითქოს გულს იხსნის და იმის მაგივრად, რომ სემ მენდესის „ამერიკული სილამაზის“ საკულტო სცენის - ქალის მკერდიდან ამოფრენილი ვარდის ფურცლები ჰაერში აფრიალდეს, გახსნილი მკერდიდან თუ სხეულიდან (აქ რაღაცით გიუნტერ ვან ჰაგენსის იდეები გამახსენდა) სიცარიელე და ისევ ყვითელი აგურები ძირს იყრება - სიმძიმის ძალის მოქმედებით. თუმცა ნათან სავაიას წითელგულიანი „ობიექტიც“ აქვს. თავისუფლების ქანდაკება, რომლის ცარიელ მკერდში სიყვარულის სიმბოლო - გული იმზირება. საკუთარ თავს კი იმაზე იჭერ, რომ, ერთი შეხედვით, პრიმიტიულ „გასართობში“ სულ სხვა რაკურსაც ხედავ, თითქოს ბავშვბობისდროინდელი „კუბიკები“ ინფანტილიზმის საზღვრისკენ გექაჩება და თან მახსენდება ღრმა ბავშვობაში როგორ ვაგებდი სათამაშო სახლებსა და პორტატიულ ავეჯს შეწებებული ასანთებისგან ანდა ერთხელ მე და ჩემმა ძმამ დედას 8 მარტს ბოთლების ლითონის სახურავებიდან როგორ შევუქმენით სამი ბაყაყისგან შემდგარი მუსიკალური ბენდი. მაშინ ნამდვილად არ მიფიქრია, რომ ამგვარი კრეატივი ხელოვნებად მოინათლებოდა. არადა, როგორც ჩანს, ამ საკითხზე დაფიქრება ნამდვილად ღირდა. მოკლედ, გვამების აღლუმის შემდეგ ნათან სავაიას აგურები სახალისო განტვირთვაც და უაღრესად საინტერესო „ანცობად“ მომეჩვენა.
n n n
ექსპოზიცია „ჩაძირული ხომალდები! მეკობრეები და განძი“ ინტერაქტიული და მულტიმედიური გამოფენაა, სადაც 500 - ზე მეტ ექსპონატ-კოლექციას ზღვებისა და ოკეანეების ფსკერზე მივყავართ და უნიკალურ სამოგზაურო შოუს გვიწყობს. აქ გამოფენილი არტეფაქტები სხვადასხვა სამეცნიერო მუზეუმებიდან და კვლევითი ინსტიტიტებიდანაა შეკრებილი. აი, თუნდაც XVIII საუკუნის ოქრო-ვერცხლის მონეტების კოლექცია ანდა სამოქალაქო ომის დროს ჯორჯიის ნაპირებთან ჩაძირული გემის საგანძური ანდა მეორე მსოფლიო ომის დროს დაკარგული გემებიდან და წყალქვეშა ნავებიდან. ზოგადად ეს გამოფენა ერთგვარი ისტორიული სქელტანიანი ტომებია, რომელიც კარგად ასახავს მოცემული ეპოქის სავაჭრო ბიზნესის მდგომარეობას. გარდა ამისა დარბაზში დგას სამძებრო სამუშაოების მანქანა Odyssey (Odyssey Marine Exploration, Inc -ის წარმოების დანადგარი) და მი მიერ ნაპოვნი საგანძურების დიდი ნუსხა. ამ „ოდისეის“ ყვითელმა ფერმა კი ერთი წამით მაფიქრებინა - რაიმე ეშმაკობა ხომ არაა და უბრალოდ ნათან სავაიას „ყვითლის“ ლეგოებთან ხომ არა გვაქვს საქმე? 2000 წლიდან „ოდისეის“ მეშვეობით სამი კილომეტრის სიღრმეში ძიების ოსტატებმა ფსკერიდან უკვე 48 ტონაზე მეტი ვერცხლის ნაწარმი ამოიღეს. ასევე გამოიფინა არტეფაქტები სამოქალაქო ომის დროს ჩაძირული გემიდან SS Republic, რომელიც ატლანტიკის ოკეანის ფსკერზე ძევს და რომლის ტრიუმებსა და გამბანზე წყალში მაძიებელი დანადგარის ZEUS -ის რობოტირეულმა ხელმა ციფრული ფოტოები გადაიღო; ექსპოზიციისთვის 2 500 ფოტოდან საინტერესო ფოტომოზაიკა შეიქმნა და ჩვენთვის გამოიფინა. გარდა ამისა სპეციალურ ტრიუმში ჩაკეტვით შეგიძლია შეიგრძნო სხვადასხვა სიხშირის ხელოვნურად შექმნილი ქარიშხალი და თითქმის ისევე შეგეშინდეს ან არ შეგეშინდეს, როგორც - გადარჩენილ თუ ვერგადარჩენილი ხომალდის მეზღვაურებს. რაც შეეხება მეკობრეებს: მათმა გამოჩენამ, ბუნებრივია, სტივენსონის „განძთა კუნძული“ გამახსენდა და სომალელი მეკობრეების ტყვე ქართველი მეზღვურები. ექსპოზიციაზე შეგიძლია მეკობრეთა გემების გარჩევა ისწავლო, მათ ტანსაცმელს შეეხო, ჭოგრიტით გაიხედო და დალანდო მეკობრეთა დროშები და საერთოდ, გვარიანად გაერთო და ერთი წუთით მაინც წარმოიდგინო თავი ჯეიმს ბონდის ფილმის პროფესიონალ მყვინთავ-მოცურავედ თუ არა, ჩემი ბავშვობის საყვარელი ფრანგული ფილმის „თავგადასავლების მაძიებელნი“ გმირად; გაიხსენო ის დრო, როცა სკოლაში ალენ დელონსა და ლინო ვენტურაზე ყველა გოგონა ვიყავით შეყვარებული.
No comments:
Post a Comment