ხანდახან მგონია, რომ დიდი ვაშლის ქალაქში, განსაკუთრებით კი ჩელსიში იმდენი დიდი, საშუალო და პატარა გალერეაა, რამდენი - არტისტიც.
„იმდენი“, ალბათ, ის ზუსტი განსაზღვრება არაა, მაგრამ მაინც ისეთი სიტყვაა, რომელიც გაბნებს და გაკომპლექსებს. თუ არ გაგიმართლა და ცოცხალი მხატვარი იქ ვერ აღმოჩინე (გახსნის დღესაც შეიძლება ვერ იხილო) მათთან დამეგობრება ფეისბუკზეც შეიძლება და ხელოვნებაზე გაბაასებაც.
აი, მაგალითად, ამას წინათ DC Moore გალერეაში აღმოჩენილი ალექსი უორთი (1964). პროფესორი, ხელოვნებათმცოდნე, არტკრიტიკოსი, კურატორი, რომლის ხელოვნების კონცეპტუალიზმზე წამყვანი ამერიკული გამოცემები წერენ. მისი ფოტოგრაფიების ილუსტრირებული სტილი ორაზროვანი სექსუალური ქარაგმების რებუსებია. სხვათა შორის, გავლენიანმა ჟურნალმა AtrForum -მა მის 2011 წლის გამოფენას წლის საუკეთესო შოუ უწოდა. მე, მაგალითად, მომწონს მისი ნახატები „დაჭმუჭნული ქაღალდების“ სტილში. თითქოს „მოკუმულ“ მუშტში მარტო ქაღალდები კი არა, თითებთან ერთად სიტყვები, ასოები იგრიხება. ალექსი უორთი მხატვრული ელემენტების მქონე ფოტოების ავტორია - ანდა უფრო სწორედ - ფოტოგრაფიის ელემენტების მქონე მხატვრული ტილოების. თითები, რომლებსაც გაჭრილი ვაშლი უჭირავთ ანდა თითების ბალიშებში „მომწყვდეული“ შავი რგოლი; სარკეში არეკლილი პროფილი სიგარეტით პირში; კუთხეში ჩვენსკენ ზურგით მდგომი მამაკაცი, რომელიც ჭიქიდან წყალს სვამს და რომლის მოტვლეპილი თავი ერთი შეხედვით წრეს ჰგავს; ქალის მხარი, მასზე მიდებული მამაკაცის ასეთივე ხორცისფერი, უთმო თავი და ორივეს თითები; კედლისა და სარკეების კუთხეები... თითქოს იუმორისტული, მაგრამ ამავე დროს სიურეალისტური, გეომეტრიული, იუმორნარევი და აბსტრაქტული კონტურები - მხატვრობისა და ფოტოგრაფიის საინტერესო და ორიგინალური შეხამება. ალექსი უორთი იხსენებს, რომ ერთხელ მისი სახლის ახლოს „ვიქტორია სიკრეტის“ მოდელის ფოტოსესია გაიმართა. ქალის გარშემო უამრავი ხალხი შეიკრიბა, პროფესიონალი ფოტოგარფების გარდა ყველას გარშემო აიფოენები ეჭირა და ყველა იღებდა. მხოლოდ ერთი ადამიანი არ იღებდა - სუპერმოდელი. ოცი წლის წინ ჩვენ გვეგონა, რომ ფოტოგრაფია ყველგან სუფევდა. სინამდვილეში კი ჩვენ დღეს ხელახლა „აღმოვაჩენთ“ ფოტოგრაფიას, ისევე როგორც ეს 1850 წელს იყო. მაგრამ რას ნიშნავს ეს მხატვრობისთვის? ალბათ, ფატალიზმს. იმას, რომ რომ ჩვენ მხატვრობის დასასრულის ეპოქაში ვცხოვრობთ.
სამხატვრო ერის ამგვარი მომავლის შესახებ, ალბათ, არასოდეს უფიქრია მხატვარ რობერტ დე ნიროს (1922-1993), რომლის ტილოებსაც გალერეა „დისი მური“ არც ისე დიდი ხნის წინ მასპინძლობდა. მისი სეხნია, 70 წლის შვილი, ცნობილი მსახიობი რობერტ დე ნირო ამჟამად მამის ცხოვრების შესახებ დოკუმენტურ ფილმს იღებს, რომელიც, როგორც თავად განაცხადა, ეკრანებზე მომავალ წელს, მამის დღისთვის (ნაციონალური დღესასწაული, რომელიც ივნისში აღინიშნება) გამოვა. შვილმა მშობლის სამხატვრო სტუდია ზუსტად ისე შეინახა, როგორიც იგი მამამისმა დატოვა, მოგვიანებით კი დე ნიროს სახელობის პრემიაც დაარსა. იგი მცირეწლოვანებისას მამას ხშირად ვერ ნახულობდა, რადგანაც მშობლები ერთად არ ცხოვრობდნენ, ადრეულ ასაკში კი დიდად არც მისი მშობლის ხელოვნებით დაინტერესებულა, ახლა კი ამ ფილმით, როგორც თვად ამბობს, წარსულის კომპენსირებას ცდილობს. დე ნირო უფროსი, რომლის მეგობრები იყვნენ ტენესი უილიამსი, რობერტ დანკენი და ჰენრი მილერი, ცნობილი ამერიკელი აბსტრაქციონისტია. მის ხელოვნებაზეც დიდი გავლენა დელაკრუამ და მატისმა იქონიეს. დე ნირო კარიერის დასაწყისშივე ნიუ იორკში, გუგენჰაიმის გალერეაში ისეთ ცნობილი მხატვრებთან ერთად გამოიფინა (1945), როგორებიც იყვნენ ჯექსონ პოლოკი და მარკ როტკო. მისი ნახატები ექსპონირებულია მსოფლიოს ყველაზე მნიშვნელოვან გალერეებში. სამწუხაროდ, დე ნიროს ხელოვნების პირველი პერიოდის ნახატები სტუდიაში გაჩენილი ხანძრის გამო დაიწვა. თუმცა ის, რასაც მისი მემკვიდრეობა წარმოადგენს - ფერწერა თუ გრაფიკა, განსაკუთრებული ექსპრესიულობითა და ფერების სოცოცხლით გამოირჩევა.
DC Moor Gallery - აში გამოფენილი მხატვრის, კლეირ შერმანის (1981) პეიზაჟების შექმნის „მოტივი“ არა რომელიმე სამხატვრო სტილი, არამედ - ფილოსოფიაა. სწორედ ფილოსოფოსების გავლენით ხატავს იგი ბუნებას. ქვები, ფოთლები, ბალახები, ღეროები, ხავსი, წაქცეული, დამწვარი, ნაფოტებათ ქცეული ხეები, თოვლი, წყალი, კაქტუსები, აქა-იქ შემწვანებული კლდის კუთხეები, ღია და მუწი მწვანე ფერის მდელოები, წვრილღერიანი გვირილები და ეს ყველაფერი არა ფერმწერების, არამედ - კანტის, ბურკისა და ლიოტარის გავლენით. შერმანის ხის ქერქი, პატარა ბუჩქები, გრძელი ეკლების ხასხასა სიმწვანე თუ ყინულის, თოვლდაფარეული თეთრი ფილები საოცარ „სეზონურ განწყობას“ ქმნის. თითქოს სუნით გრძნობ გაზაფხულსაც და ზამთარსაც.
ამჟამად კი გალერეაში ორი ძალიან საინტერესო და ერთმანეთისგან განსხავებული სტილისტიკისა და ეპოქების ქალი მხატვრების - იზაბელ ბიშოპისა (1902-1988) და ბარბარა ტაკენაგას (1949) ტილოებია გამოფენილი. ბიშოპი XX საუკუნის ცნობილი რეალისტი მხატვარია, რომელიც უბრალო ადამიანებს - ჩვეულებრივ ნიუ იორკელებს, მუშებს, მოსამსახურეებს გამოსახავდა. ძირითადად - ქალებს მათი ორდინალური ცხოვრებითა და საქმიანობით - ქალაქის ქუჩებში, მეტროშო, კაფეებში, მაღაზიებში, პარკებში, კინოთეატრებში, საბილიარდოებში, ქარხნებში, ოფისებში. მის ნახატებში რემბრანდტისა და რუბენსის გავლენა იგრძნობა, ხოლო სპეციალისტები ბიშოპს XVII საუკუნის ჰოლანდიელ და ფლამანდრიელ მხატვრებსაც ადარებენ. მის ნამუშევრებს - უბრანულ ნახატებსაც უწოდებენ, სადაც ავტორი ქალაქური ეპიზოდების განწყობასა და იმ მომუშავე კლასის ცხოვრებას გამოხატავს, რომლებსაც ამერიკაში „ცისფერსაყელოიანებს“ უწოდებდნენ. 16 წლის ასაკში დამწყები მხატვარი ილუსტრირების ოსტატობას ქალთათვის დაარსებულ გამოყენებითი დიზაინის სკოლაში სწავლობდა. მერე კი - „ხელოვანი სტუდენტების ლიგაში“, სადაც არტს კენეთ მილერთან და გაი ბოისთან ერთად „შტუდირებდა“. ბიშოპი მეგობრობდა ლამის ყველა მაშინდელ ცნობილ მხატვართან, მწერალთან თუ პოეტთან და ამიტომაც ინტერესემოკლებული არაა ხელოვანის ჩანაწერები ცნობილი ადამიანების შესახებ. ბიშოპმა ასევე გააფორმა ჯეინ ოსტინის წიგნის „სიამაყე და ცრურწმენა“ ერთ-ერთი გამოცემა.
ბარბარა ტაკენაგა ამერიკელი აბსტრაქციონისტი და ოპტიკური არტის ცნობილი წარმომადგენელია. არტკრიტიკოსები მის ხელწერაში ჩარლზ ბურჩვილდისა და როჯერ ბრაუნის გავლენას გრძნობენ. ტაკენაგას ნახატები წერტილოვანი ტალღების ლივლივს, ვუზუალურ „ჰალუცინაციას“, კოსმოსის ერთგვარ ილუზორულ „ფოტოს“ ჰგავს, სადაც პატარა და დიდი „ვარსკვლავები“ თავიანთი ჰარმონიით ცხოვრობენ და შორიდან დაკვირვებით მოძრაობის ეფექტს იძენენ. პირადად მე ამ ნახატებმა ხან სამედიტაციო მასალა მომაგონა, ხანაც ქიმიის გაკვეთილის ატრიბუტიკა - მოლეკულურ-ატომური კონფიგურაციები, რომლებსაც ზოგჯერ დამამშვიდებელი, ზოგჯერ კი ფსიქოდელიური „ტექსტი“ მოაქვთ. მხატვარი თითქოს წერტილების დასმის, მათი რიგის შექმნისა თუ სისტემურად მომიფანტვის ტექნიკოსია. იგი კოსმოსური სიმშვიდის, სიცარიელისა და სიცივის ასოციაციას ქმნის, განსაკუთრებით, მაშინ, როცა წერტილებისთვის თეთრს, ხოლო ფონად ლურჯსა და ცისფერ ფერებს იყენებს. ამგავრი ნახატები, ერთი შეხედვით, ვან გოგის „ვარკვლავებიან ღამედაც“ კი შეიძლება მოგეჩვენოთ ანდა სულაც ნეონურ განათებად. თავად მხატვარმა კი ხელოვნებისდამი მისი დამოკიდებულება საპნის ოპერის თხრობას შეადარა, სადაც დროის დიდ პერიოდებში არსებითად არაფერი ხდება; სადაც ცოცხლობს მითი ოდისევსის ერთგული ცოლის პენელოპას შესახებ, რომელიც თავის ქმარს დიდი ხნის განმავლობაში ელოდა, დღისით მოქსოვილ სუდარას ღამე არღვევდა და აბეზარ სასიძოებს ასე იშორებდა.
სამხატვრო ერის ამგვარი მომავლის შესახებ, ალბათ, არასოდეს უფიქრია მხატვარ რობერტ დე ნიროს (1922-1993), რომლის ტილოებსაც გალერეა „დისი მური“ არც ისე დიდი ხნის წინ მასპინძლობდა. მისი სეხნია, 70 წლის შვილი, ცნობილი მსახიობი რობერტ დე ნირო ამჟამად მამის ცხოვრების შესახებ დოკუმენტურ ფილმს იღებს, რომელიც, როგორც თავად განაცხადა, ეკრანებზე მომავალ წელს, მამის დღისთვის (ნაციონალური დღესასწაული, რომელიც ივნისში აღინიშნება) გამოვა. შვილმა მშობლის სამხატვრო სტუდია ზუსტად ისე შეინახა, როგორიც იგი მამამისმა დატოვა, მოგვიანებით კი დე ნიროს სახელობის პრემიაც დაარსა. იგი მცირეწლოვანებისას მამას ხშირად ვერ ნახულობდა, რადგანაც მშობლები ერთად არ ცხოვრობდნენ, ადრეულ ასაკში კი დიდად არც მისი მშობლის ხელოვნებით დაინტერესებულა, ახლა კი ამ ფილმით, როგორც თვად ამბობს, წარსულის კომპენსირებას ცდილობს. დე ნირო უფროსი, რომლის მეგობრები იყვნენ ტენესი უილიამსი, რობერტ დანკენი და ჰენრი მილერი, ცნობილი ამერიკელი აბსტრაქციონისტია. მის ხელოვნებაზეც დიდი გავლენა დელაკრუამ და მატისმა იქონიეს. დე ნირო კარიერის დასაწყისშივე ნიუ იორკში, გუგენჰაიმის გალერეაში ისეთ ცნობილი მხატვრებთან ერთად გამოიფინა (1945), როგორებიც იყვნენ ჯექსონ პოლოკი და მარკ როტკო. მისი ნახატები ექსპონირებულია მსოფლიოს ყველაზე მნიშვნელოვან გალერეებში. სამწუხაროდ, დე ნიროს ხელოვნების პირველი პერიოდის ნახატები სტუდიაში გაჩენილი ხანძრის გამო დაიწვა. თუმცა ის, რასაც მისი მემკვიდრეობა წარმოადგენს - ფერწერა თუ გრაფიკა, განსაკუთრებული ექსპრესიულობითა და ფერების სოცოცხლით გამოირჩევა.
DC Moor Gallery - აში გამოფენილი მხატვრის, კლეირ შერმანის (1981) პეიზაჟების შექმნის „მოტივი“ არა რომელიმე სამხატვრო სტილი, არამედ - ფილოსოფიაა. სწორედ ფილოსოფოსების გავლენით ხატავს იგი ბუნებას. ქვები, ფოთლები, ბალახები, ღეროები, ხავსი, წაქცეული, დამწვარი, ნაფოტებათ ქცეული ხეები, თოვლი, წყალი, კაქტუსები, აქა-იქ შემწვანებული კლდის კუთხეები, ღია და მუწი მწვანე ფერის მდელოები, წვრილღერიანი გვირილები და ეს ყველაფერი არა ფერმწერების, არამედ - კანტის, ბურკისა და ლიოტარის გავლენით. შერმანის ხის ქერქი, პატარა ბუჩქები, გრძელი ეკლების ხასხასა სიმწვანე თუ ყინულის, თოვლდაფარეული თეთრი ფილები საოცარ „სეზონურ განწყობას“ ქმნის. თითქოს სუნით გრძნობ გაზაფხულსაც და ზამთარსაც.
ამჟამად კი გალერეაში ორი ძალიან საინტერესო და ერთმანეთისგან განსხავებული სტილისტიკისა და ეპოქების ქალი მხატვრების - იზაბელ ბიშოპისა (1902-1988) და ბარბარა ტაკენაგას (1949) ტილოებია გამოფენილი. ბიშოპი XX საუკუნის ცნობილი რეალისტი მხატვარია, რომელიც უბრალო ადამიანებს - ჩვეულებრივ ნიუ იორკელებს, მუშებს, მოსამსახურეებს გამოსახავდა. ძირითადად - ქალებს მათი ორდინალური ცხოვრებითა და საქმიანობით - ქალაქის ქუჩებში, მეტროშო, კაფეებში, მაღაზიებში, პარკებში, კინოთეატრებში, საბილიარდოებში, ქარხნებში, ოფისებში. მის ნახატებში რემბრანდტისა და რუბენსის გავლენა იგრძნობა, ხოლო სპეციალისტები ბიშოპს XVII საუკუნის ჰოლანდიელ და ფლამანდრიელ მხატვრებსაც ადარებენ. მის ნამუშევრებს - უბრანულ ნახატებსაც უწოდებენ, სადაც ავტორი ქალაქური ეპიზოდების განწყობასა და იმ მომუშავე კლასის ცხოვრებას გამოხატავს, რომლებსაც ამერიკაში „ცისფერსაყელოიანებს“ უწოდებდნენ. 16 წლის ასაკში დამწყები მხატვარი ილუსტრირების ოსტატობას ქალთათვის დაარსებულ გამოყენებითი დიზაინის სკოლაში სწავლობდა. მერე კი - „ხელოვანი სტუდენტების ლიგაში“, სადაც არტს კენეთ მილერთან და გაი ბოისთან ერთად „შტუდირებდა“. ბიშოპი მეგობრობდა ლამის ყველა მაშინდელ ცნობილ მხატვართან, მწერალთან თუ პოეტთან და ამიტომაც ინტერესემოკლებული არაა ხელოვანის ჩანაწერები ცნობილი ადამიანების შესახებ. ბიშოპმა ასევე გააფორმა ჯეინ ოსტინის წიგნის „სიამაყე და ცრურწმენა“ ერთ-ერთი გამოცემა.
ბარბარა ტაკენაგა ამერიკელი აბსტრაქციონისტი და ოპტიკური არტის ცნობილი წარმომადგენელია. არტკრიტიკოსები მის ხელწერაში ჩარლზ ბურჩვილდისა და როჯერ ბრაუნის გავლენას გრძნობენ. ტაკენაგას ნახატები წერტილოვანი ტალღების ლივლივს, ვუზუალურ „ჰალუცინაციას“, კოსმოსის ერთგვარ ილუზორულ „ფოტოს“ ჰგავს, სადაც პატარა და დიდი „ვარსკვლავები“ თავიანთი ჰარმონიით ცხოვრობენ და შორიდან დაკვირვებით მოძრაობის ეფექტს იძენენ. პირადად მე ამ ნახატებმა ხან სამედიტაციო მასალა მომაგონა, ხანაც ქიმიის გაკვეთილის ატრიბუტიკა - მოლეკულურ-ატომური კონფიგურაციები, რომლებსაც ზოგჯერ დამამშვიდებელი, ზოგჯერ კი ფსიქოდელიური „ტექსტი“ მოაქვთ. მხატვარი თითქოს წერტილების დასმის, მათი რიგის შექმნისა თუ სისტემურად მომიფანტვის ტექნიკოსია. იგი კოსმოსური სიმშვიდის, სიცარიელისა და სიცივის ასოციაციას ქმნის, განსაკუთრებით, მაშინ, როცა წერტილებისთვის თეთრს, ხოლო ფონად ლურჯსა და ცისფერ ფერებს იყენებს. ამგავრი ნახატები, ერთი შეხედვით, ვან გოგის „ვარკვლავებიან ღამედაც“ კი შეიძლება მოგეჩვენოთ ანდა სულაც ნეონურ განათებად. თავად მხატვარმა კი ხელოვნებისდამი მისი დამოკიდებულება საპნის ოპერის თხრობას შეადარა, სადაც დროის დიდ პერიოდებში არსებითად არაფერი ხდება; სადაც ცოცხლობს მითი ოდისევსის ერთგული ცოლის პენელოპას შესახებ, რომელიც თავის ქმარს დიდი ხნის განმავლობაში ელოდა, დღისით მოქსოვილ სუდარას ღამე არღვევდა და აბეზარ სასიძოებს ასე იშორებდა.
24 საათი 01.11.13
No comments:
Post a Comment