– გატონო გიორგი, 2012 წლის 1 ოქტომბრამდე და მას შემდეგაც ე.წ. ციხის კადრების გამომზეურების შემდეგ არაერთხელ გაისმა ცნობა იმის შესახებ, რომ ეს ჩანაწერები გატანილ იქნა ევროპაში, (კერძოდ, ბელგიაში), რომ ისინი აჩვენეს სხადასხვა უფლებადაცვით ორგანიზაციებს. თუმცაღა ინტრენეტში ევროპელი ჟურნალისტეის მიერ ამგვარი ინფორმაციის დაფიქსიერების ვერანაირი ცნობა მოვიპოვე. პირადად თქვენთვის ხომ არაა ცნობილი ვის მიმართა, მაგალითად, ჟურნალისტმა ირმა ინაშვილმა და ვინმემ მოგმართათ თუ არა თქვენ (თუნდაც მედიაკავშირ „ობიექტივიდან“) ანდა ზოგადად Human Rights Watch- ს ამ კადრებზე რეაგირების /გასაჯაროვების თხოვნით. ამ კითხვის ადრესატი იმიტომ ხართ, რომ თქვენი ორგანიზაცია დიდი ხანია ცნობილია, როგორც საქართველოში პენიტენციალური სისტემის მაკრიტიკებელი საერთაშორისო ორგანიზაცია, რომელიც მსოფლიოს ლამის ყველა ქვეყანაში ადამიანის უფლებების მდგომარეობის მონიტორინგს ატარებს.
-– ჩვენთვის არავის მოუმართავს. არც ის ვიცი, ვის მიმართეს, მაგრამ პასუხი თქვენს კითხვაზე მარტივია: ჩვენთვის არავის მოუმართავს არც საქართველოდან, არც ევროპიდან და არც სხვა რეგიონალური ოფისიდან. ჩვენ „ციხის კადრების“ შესახებ მაშინ შევიტყვეთ, როცა ისინი მედიით გასაჯაროვდა და როცა ამის შესახებ მთელმა საქართველომ შეიტყო. ამას მოჰყვა „ჰიუმან რაითს ვოტჩის“ მყისიერი რეაქცია. ციხეში ამგავრი ძალადობის შესახებ ინფორმაციას მანამდე ჩვენ არ ვფლობდით. ბუნებრივია, თუ ამგვარი ინფორმაციით ვინმე მოგვმართავდა, ამას მოჰყვებოდა ჩვენი მყისიერი რეაგირება.
– ხომ არ იცით, სხვა ორგანიზაციას, მაგალითად, Amnesty Intarnational–ს ხომ არ მიმართეს?
– არ ვიცი. მათ მაგივრად პასუხს ვერ გაგცემთ.
– საინტერესოა არსებობს თუ არა ადამიანის უფლებების დაცვაზე მომუშავე ორგანიზაციების ლოკალური თუ გლობალური ქსელი, რომელიც ერთობლივად, ოპერატიულად რეაგირებს საერთაშორისო კონვენციით აკრძალული ისეთი მძიმე დანაშაულის შეტყობინებისთანავე, როგორიცაა სახელმწიფო დაწესებულებაში წამება/გაუპატიურება იმ შემთხვევაში თუ ეს თუნდაც ერთი უფლებადაცვითი ორგანიზაციისთვის ხდება ცნობილი.
– არსებობს მრავალი კოალიცია (ადგილობრივი, ასევე საერთაშორისო), რომელიც სხვადასხვა თემის გარშემო ერთიანდება და აკეთებს ერთობლივ განცხადებას. „ჰიუმან რაითს ვოტჩს“ სხვაბთან ერთად ხშირად გაუკეთებია ერთობლივი განცახდება, მაგრამ ამგვარ ერთიანობას ფორმალური კოალიციის სახე არ ჰქონია. ჩვენთვის არავის არაფერი უცნობებია.
– ეს იმიტომ გკითხეთ, რომ თუ წამების ფაქტი ცნობილი ხდება, ვთქვათ, არც ისე სახელმოხვეჭილი ორაგნიზაციისთვის, წესით, იგი, ჩემი აზრით, უნდა ეცადოს მის მიწოდებას უფრო ავტორიტეტიანისთვის ანდა იმოქმედოს უფლებადაცვითი თუ ჟურნალისტური ქსელით. ანუ ეს სხვებისთვისაც უნდა დახდეს ცნობილი. ხომ შეიძლება იგი ერთგვარი დეტონატორის როლის შემსრულებელი გახდეს?
– ორგანიზაციებს შორის ფორმალური შეთანხება იმის თაობაზე, რომ თუ ერთმა გაიგო, ეს ყველამ უნდა გაიგოს, არ არსებობს. პარალელურად ინფორმაციის ფლობის დროს შეიძლება საჭირო გახდეს ანონომურების დაცვა. არსებობს, ასე ვთქვათ, კულუარული საკითხები და მათი არგასაჯაროვება არმოქმედებას სულაც არ ნიშნავს. და თუ იმას კვლავ მეკითხებით, რომ რამენაირად სხვა უფლებადაცვითი ორგანიზაციიდან მოგვაწოდეს თუ არა ჩვენ ინფორნაცია ქართულ ციხეში ადამიანის უფლებების დარღვევის შესახებ, ისევ ვადასტურებ, რომ „ჰიუმან რაითს ვოტჩისთვის“ არავის მიუმართავს და არც სხვა არხით მიგვიღია ამგვარი ცნობა. ვიმეორებ, რომ მოსულიყვნენ ჩვენთან, დამერწმუნეთ, იქნებოდა მყისიერი რეაგირება, რადგანაც წამება ეს არის მძიმე დანაშაული, რაც კი ციხეში შეძლება მოხდეს.
–„ციხის კადრების“ გამოამშკარავებლები საუბრობენ, რომ ისინი ევროპარლამენტარებს აჩვენებდნენ ამ კადრებს, მაგრამ ჩვენთვის არაა ცნობილი არც ერთი ევროპარლამენტარის „სთეითმენტი“ კონკრეტულად წამების ამ ფატქებთან დაკავშირებით. თქვენთვის ხომ არაა ევროსტრუქტურების ამგვარი რეაქცია ცნობილი?
– არა, არანირი „სთეითმენტი“ არ ყოფილა.
–როგორც გახდა ცნობილი ციხეში წამებისა და არადამიანური მოპყრობის ამსახველი ვიდეომასალა 2012 წლის სექსტემბრის მიწურულს არ გაჩნდა. არამედ გაცილებით ადრე. არის თუ არა ეს დანაშაულის დაფარვის მცდელობა და როგორ ფიქრობთ, შესაძლებელი იყო თუ არა ინტერნეტის ეპოქაში ეს კადრები თუნდაც თქვენთვის ან ნებისმიერი სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციითვის ინეტრენეტით ოპერატიულად გადაეგზავნათ სწორედ პატიმრების შემდგომი წამების თავიდან აცილების მიზნით, თქვენ გაგესაჯაროვებინათ იგი ანდა უფრო დეტალურად დაინტერესებულიყავით მათი ფაქტობრიობით და კონვენციით აკრძალული ქმედების აღმოფხვრელად საქართველოს ხელისუფებისგან შესაბამისი პასუხი მოგეთხოვათ?
– არ ვიცი რატომ მოიქცნენ ასე და რა ლოგიკით იხელმძღვანელეს. ისიც არ ვიცი რატომ უფრო ადრე არ გაასაჯაროვეს, არ მოგვაწოდეს და საერთოდ, ჩემთვის უცნობია, როდის შეიქმნა ეს კადრები. ადამიანის წამება ყველაზე მძიმე დანაშაულია. ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების აღიარების პირობებში არსებობს გარკვეულწილად მათი, ასე ვთქვათ, ადმინისტრირების წესი, როცა ზოგჯერ ხდება, მაგალითად, სიტყვის, შეკრებისა და გამოხატვის თავიუსფლების შეზღუდვა. მაგრამ წამება და არადამიანური მოპყრობა – ეს არის ყოველგვარად დაუშვებელი ქმედება და არ არსებობს სიტუაცია, რა შემთხვევაშიც წამება იქნებოდა დასაშვები ან გამართლებულ ქმედებად აღიარებული. ყველა შემთხვევაში ხელისუფლებას აქვს სრული ვალდებიულება, როგორც კი ამგვარი ინფომაცია ხელთ ჩაუვარდება, გამოიძიოს და დამნაშავეები დასაჯოს. რაც შეეხება დანაშულის დამალვას, ამასთან დაკავშრებით საერთაშიორისო კანონმდებლობა არ არსებობს, თუმცა საქართველოს კანონმდებლობა ითვალისწინებს შესაბამის მუხლს, რომელიც ინფომაციის დამალვა – დაფარვას მოიცავს და რაც გამოძიებულ უნდა იქნას. რატომ არ გაასაჯაროვეს ადრე, ამას ალბათ, რაღაც ლოგიკა აქვს, მაგრამ ამ კითხვაზე ვერ გაგცემთ პასუხს. არ ვიცი არ შევხვედრილვარ და არ ვიცი რატომ მოიქცნენ ასე. იმდენად მძიმე დანაშაულზეა საუბარი, ვის ხელშიც არ უნდა ჩავარდნილიყო, როგორადაც არ უნდა გასაჯაროვებულიყო, ეს სახელწიფოსგან მყისიერ რეაგირებას მოითხოვდა.
– და გამოდის, რომ შეიძლება ამგავრი „კადრების“ კოლექციაც დააგროვო, შესაბამის ორგანიზაცოებს დიდი ხნის განმავლობაში არ მიაწოდო და ასე „ხელსაყრელ მომენტს“ ელოდე. თუ ადამიანის წამებას სახელმწიფო სჩადის და ვიღაც მტკიცებულებებს თაროზე ინახავს და რეაგირებისთვის შესაბამის ორგანოს, თუნდაც, ამ შემთხვევაში უფლებადაცვითს არ გადასცემს, ეს ა დანაშაულის შემცველ ქმედებად არ განიხილება?
– თუ ასეთი რამ ხდება სადმე, პასუხისმგებლოა სახელმწიფოს ეკისრება. სწორედ სახელმწიფომ უნდა უზრუნველოყოფდეს ის, რომ ეს არ ხდებოდეს ქვეყანაში და სახელმწიფო უნდა ფლობდეს მექნიზმებს, რათა გამოიძიოს თუ ამგვარი მასალა ვის ჩაუვარდა ხელში. ვიმეორებ, სახელმწიფოსაც უნდა სცოდნოდა, რომ ეს ხდებოდა და აღეკვეთა წამება და არაადმიანური მოპყრობა.
– მაგრამ სწორედ რომ ბედუკაძე იყო სახელმწიფოს წარმოადგენელი, რომელიც კიდეც აწამებდა და კიდეც იღებდა წამების სცენებს.
– არსებობს ტერმინი და ცნება Whistle Blower (მამხილებელი), რომლიც ცელკე განსახილველი შემთხვევაა. ესაა ადამიანი, რომელსაც დახურული სისტემიდან, დაწესებულებებიდან (სამხედრო დაწესებულებები, ციხე, გარკვეული ტიპის კორპორაცია და ა.შ.)ინფორმაცია გამოაქვს. მისი ქმედება სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს შეიძლება შეიცავდეს, მაგრამ მის მიმართ დასაშვებია გარკვეული ფაქტორების გათვლისწინება. ამ შემთხვევაში Whistle Blower – თან დაკავშირებით გარკვეული შეღავათები არსებობს, მაგრამ ისევ ხაზს ვუსვამ: წამება არის აბსოლუტურად აკრძალული დანაშაული, ხელისუფლება ვალდებული იყო სრულად გამოეძიებინა წამებაში ამ პიროვნების (Whistle Blower–ის) როლი და დაუშვებელი იყო მისთვის ყველაფრის მიტევება. „ვისელ ბლოუერობა“ სასა მართლოზე მხოლოდ შემამსუბუქებელ გარემოებად შეიძლება განხილულიყო. ეს არ შეიძლება იყოს იმის პირობა, რომ პიროვნება სრულად იყოს გათავისუფლებული სისხლის სამართლებრივი პასუხიმგებლობისგან. საქართველოს კანონმდებლობითაც კი, როცა ასეთი გადაწვეტილება გენპროკურორის სრული დისკრეციაა. სისხლის სამართლის პასუხიმგებლობისგან გათავისუფლების გადაწვეტილების მიღებისას, იქაც კი არის გარკვეული აკრძალვები და პიროვნება, რომელიც ისეთ დანაშაულს სჩადის, ეჭვმიტანილია წამებასა და არადამიანურ მოპყრობაში, მისი პასუხსუმგებლობისგან გათავისუფლება თუ საპროცესო გარიგების დადება წარმოუდგენელია. აქ პრობლემა იმაშიც მდგომარეობდა, რომ მისი გათავისუფლება მოხდა არა პასუხისმგებლობისგან, არამედ – სასჯელისგან. ჩვენთვის არ იყო ცხადი თუ რამდენად მონაწილეობდა იგი წამებაში, იმ ქმედებაში, რომლის შესახებაც ხელისუფლება გვეუბნება, რომ მას სისტემური ხასიათი ჰქონდა. ჩვენთვის არაა ცნობილი, მოხდა თუ არა ბედუკაძის როლის სრული გამოძიება. ასევე დაუშვებელია საპროცესო გარიგებების დადება ამგვარი დანაშაულის განხილვისას, რამაც ზოგადად შეიძლება იმოქმედოს წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის პრევენციულ ღონისძიებებზე.
– „ჰიუმან რაითს ვოტჩი“ ანდა სხვა ორგანიზაცია ამგავრი მტკიცებულებების ხელში ჩაგდების შემთხვევაში ითვალისწინებს თუ არა მოწმეების (გნებავთ, ვიდეო კადრების, ქაღალდის დოკუმენტაციის გამგზავნის და ა.შ.) დაცვის ხერხებს და ყოფილა თუ არა უფლებადაცვით ისტორიაში მოწმის დაცვის ამგვარი „ქეისები“?
– როცა „ჰიუმან რაითს ვოტჩი“ ანგარიშს გამოსცემს, იგი ყოველთვის ეყრდნობა ღია და დახურულ წყაროს. პიროვნება შეიძლება იმყოფებოდეს საფრთხის ქვეშ ანდა არსებობდეს შურისძიების საფრთხე, მითუმეტეს, როცა არსებობს წამებისა და გაუპატიურების შემცველი ინფორმაცია. ყველას ვერ მოსთხოვ ყველაფერი გაასაჯაროვოს. ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია მსხვერპლისა და მოწმის უსაფრთხოება. რა თქმა უნდა, ჩვენ ვცვლით სახელს, გარკვეული მექნიზმებით ვფარავთ მას ან ხმამაღლა არ ვააშკარავებთ გარემოებებს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ეს წყარო არ არსებობს და ან ჩვენ არ გვყავს ამგვარი წყარო ანდა ამ წყაროს სანდოობაში ეჭვი გვეპარება, მიუხედავად იმისა, რომ ის შეიძლება დავფაროთ.
– რადგან ბედუკიძეც მამხილებელის როლშია, ხომაა შესაძლებელი რომ მასაც სჭირდებოდეს დაცვა ანუ ეს კაციც საფრთხის ქვეშ იმყოფებოდეს .ამ შემთხვევაში ციხეში ის უფრო მეტად დაცული არ იქნებოდა, ვიდრე გარეთ?
– „ჰიუმან რაითს ვოტჩს“ მოწმის დაცვის პროგრამა არა აქვს და როცა პოლიტიკურ– რელიგიური თუ სხვა მიზეზის გამო ადამიანები ხშირად გარბიან ქვეყნიდან და სხვის ტერიტორიაზე პოლიტიკურ თავშესაფარს ითხოვენ, მათი დაცვა სახელმწიფოს მიერ შემდგომ ეტაპზე ხდება და არა არასამთავრობოს მიერ. თუმცაღა არსებობს არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც ასეთ ადამიანებს დახმარებას უწევენ, თუნდაც ქვეყნის დატოვების საქმეში ან სხვაგვარადაც, თუმცა ჩვენ ამგვარი პროგრამა არა გვაქვს.
– არაერთხელ ითქვა, რომ სახალხო დამცველის ანგარიშში საქართველოს ციხეებში წამების შესახებ აღნიშნული იყო. მაგრამ მაშინდელი პარლამენტარები თუ ჩინოვნიკები (მათ შორის პრეზიდნეტი) პარტია „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან“ და არა მარტო ამ პარტიიდან (პარლამენტში სხვა პატიებიც იყვნენ) ამბობენ, რომ მათთვის ეს არ იყო ცნობილი. წამების ამსახველი კადრების ავტორები და მოწმეები ასევე საუბრობენ, რომ წამების ფაქტები აისახებოდა გაზეთ „ასავალ–დასავალში“ და ეს გამოცემა მუდმივად წერდა ამის შესახებ. გასაგებია, რომ ეს უკანასკნელი ყვითელი პრესაა და პარლამენტარს ვერ დაავალდებულებ ამგავრი კატეგორიის მედიით დაინტერესებას, მაგრამ გამოდის, რომ სახალხო დამცველის ანგარიშსაც არ კითხულობდნენ. როგორ ფიქრობთ, საქმე გვაქვს ტრივიალურ დაუდევორბასთან, როცა საქართველოში, ფიგურალურად რომ ვთქვათ, არავინ კითხულობს ფეისბუქის სტატუსზე გრძელ ტექსტს; თუ საქმე გვაქვს მიზანმიმართულ სამსახურეობრივ გულგრილობასთან/ დანაშაულის დაფარვასთან, როცა საჯარო მოხელეები აღნიშნულ შემაშფოთებელ ფაქტებზე არ რეაგრებენ?
– მოდით უფრო ცხადი გავხადოთ ინფორმაციისადმი დამოკიდებულების კონცეპტი. კითხვა ასე ჟღერს – ვის ევალება რეაგირება? პირველ რიგში ეს ევალება პროკურატურას და საგამოძიებო ორგანოებს. და თუ არსებობდა წამების შემცველი მასალა, რეაგირება მყისიერი უნდა ყოფილიყო, რადგანაც არსებობს წამების აბსოლუტური აკრძალვის მუხლი, ამიტომ ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც ადამიანის წამებასა და არაადამიანურ მოპყრობას ეხება უნდა მიეწოდებოდეს სახელმწიფო სტრუქტურებს, კონკრეტულად კი პროკურატურას და პროკურატურა ვალდებული იყო გამოძიება დაეწყო და დაედგინა იყო თუ არა ამგვარი ფაქტი. რაც შეეხება პარლამენტარს, მას ამ ფაქტის ცოდნის, გაგების, წაკითხვის შემთხვევაში უნდა მიემართა პროკურატურისთვის. რადგანაც ეს არის არის ერთადერთი ორგანო, რომელიც ვალდებულია ქვეყანაში გამოძიება ჩაატაროს. რაც შეეხება ტერმინს „თანამდებობრივი გულგრილობა“, ამ შემთხვევაში ამგვარი განსაზღვრება არასამართლებდივ შეფასებას წარმოადგენს.
– პარლამენტარი კანონმდებელია, მან აღმსარულებელი ორგანოც უნდა აკონტორლოს. თუ ასეთი ინფორმაციას აღმოჩენს, მათ არ უნდა მიემართათ საგამოძიებო ორგანოსთვის?
– პარლამენტარები კითხულობენ ომბუდსმენის ანგარიშს, მედიას, მერე ღებულობენ ამა თუ იმ გადაწყვეტილებას და ამბობენ, რომ სახალხო დამცველის ანგარიში ცნობად მიიღეს.
– ფაქტია, რომ ციხის კადრებამდე სახელწმიფოს რეაგირება არ იყო.
– კანონი კანონმდებლებს სახალხო დამცველის მიერ დაწერილი ანგარიში ცნობად თუ სხვაგვარად მიღებას სულაც არ ავალდებულებს. არ არსებობს კანონი, რომელსაც ისინი არღვევენ ან არ არღვევენ ცნობად მიღებით თუ არმიღებით ანდა მასზე სხგვარი რეაგირებით.
– და თუ პროკურატურა გულგრილია?
– პროკურატურა არის საგამოძიებო ფუნქციის ორგანო და იგი ამგვარი ფაქტების მიმართ გულგრილი ვერ იქნება. გამოძიება მისი ვალდბულებაა. მე არ ვიცი, „ასავალ – დასავალში“ გამოქვეყნებული მასალა მიდიოდა თუ არა პროკურატურამდე, გასარჩევია ყველა კონკრეტული შემთხვევა და ამავე დროს პროკურატურას შეუძლია თქვას, რომ ეს ინფორმაცია ჩემამდე არ მოდიოდაო. სახალხო დამცველის ანგარიშში კი წამება არ იყო ნახსენები, რადგანაც ომბუდსმენის მიხედვით ამას ადგილი არ ჰქონდა და თუ ამის შესახებ სახალხო დამცველი გაიგებდა, იგი პროკურატურას მაშინვე მიმართავდა. თუ ეს მედიაში მართლა იბეჭდებოდა, მაშინ ნამდვილად არ ვიცი რატომ არ ხდებოდა რეაგირება პროკურატურის მხრიდან. ის კი არა, სიტყვა „წამება“, როგორც ასეთი, საქართველოში არსებული მდგომარეობის ამსახველ ბოლოდროინდელი ანგარიშებიდან ამოვარდნილიც იყო. მახსოვს არსებობდა სპეციალური უწყებათაშორისი კომისია, რომელიც მუშაობდა ქვეყანაში გარკვეული დარგის საკანონმდებელო ღინისძიებებზე და ხელისუფლების დაჟინებული მოთხოვნა იყო, რომ ტექსტის სათაურიდან სიტყვა „წამება“ ამოეღოთ და „არაადამიანური მოპყრობთ“ შეეცვალათ, რადგანაც ხელისუფლება დარწმუნებილი იყო, რომ წამება ქვეყანაში დამარცხებული იყო და სიტყვა „წამების“ ხსენება არ მიესადაგებოდა იმ გეგმას, რომელზეც უწყებათაშორისი კომისია მუშაობდა. ეს ცინიზმია, რადგანაც არა თუ არ არსებობდა, არამედ პირიქით. აღმოჩნდა, რომ წამება სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენდა.
– თქვენ საკვანძო სიტყვები „პროკურატურამდე არ მიდიოდა“ ახსენეთ. არადა ყველა სამინისტროში ასრებობს პრეს/მედია ცენტრი, რომელის მოვალეობაა თუ მედიაში წამებაზე თუნდაც მინიშნება გაჩნდა, პროკურატურა საქმის კურსში ჩააყენოს. მითუმეტეს, მსოფლიოში არსებობს პრეცენდენტები, როცა მედიის მიერ აქტუალიზირებული საქმე სასამართლო დაბაზში განსჯის საგანიც გამხდარა.
– ბუნებრივია, ეს კითხვა მათ უნდა დაუსვათ. მედია სამსახურს უნდა გამოეკვლია, თუ არ მიდიოდა ინფორმაცია, რატომ არ მიდიოდა და თუ მიდიოდა, პროკურატურა რატომ არ რეაგირებდა.
– როგორ ფიქრობთ, როცა „სკანდალური კადრების“ ავტორები საუბრობენ ამ ვიდეოკადრების ვერგასაჯაროვებაზე (ვგულისხმობ საერთაშორისო ორგანიზაციებისთვის მიწოდების სიძნელეზე) და მათი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდების თაობაზე, თუმცა აღმოჩნდა, რომ ამის შესახებ მედიურ გამოცემას, რომლის ფუნქცია სწორედ ინფორმაციის გავრცელებაა, აწვდიან და არ ეშინიათ ამის, არის თუ არა ეს წინააღმდეგობრივი მდგომარეობა? ანუ, ერთის მხრივ, ქართულ მედიას, ოღონდ ქსენოფობურსა და ჰომოფობურს აწვდიან ამ ინფორმაციას და ცნობილია, რომ „ასავალ–დასავალი“ საკმაოდ რეიტინგული გაზეთია და მას ბევრი კითხულობს, მეორეს მხრივ – ეშინიათ წამების ფაქტების გასაჯაროვების და იმისაც, რომ ეს კადრები თუნდაც „იუტუბზე“ ატვირთონ.
– ზოგადად გამბედაობა ძალიან ინდივიდულური გრძნობაა და ყველას ვერ მოსთხოვ გმირი იყოს. ზოგმა შეიძლება თავი გადადოს, არსადაც არ გაიქცეს, ინფორმაცია გაასაჯაროვოს, დღე და ღამე იყვიროს, გიჟად მონათლონ და ამგვარ სტრატეგიაში შეიძლება აზრიც დევს, მაგრამ შეიძლება ვინმე ქვეყნიდან ერთი სატელეფონო ზარის გამოც გაიქცეს. ეს არის ძალიან ინდივიდუალური და ვერავის მოთხოვ გმირობა ჩაიდინოს. ეს ყველაფერი პიროვნებაზეა დამოკიდებული. ცნება „გმირობა“ არაა სამართლებრივი ნორმა და ჩემი მხრიდან არ იქნებოდა სწორი მისთვის სამართლებრივი შეფასება მიმეცა. რა თქმა უნდა, ძალიან ცუდია თუ ადამიანებს ინფორმაციის გავრცელებისთვის საშიშროება ექმნებოდათ და რომ ქვეყანაში ამგვარი საშიშროება არსბეობდა.
– ჰო, მაგრამ თუ ასე ეშინია და გასაქცევადაა საქმე, მაშინ გაზეთს რაღას აძლევს ინტერვიუს?
– ამგვარ ქმედება შეიძლება მართლაც იყოს ალოგიკური. თუმცაღა ადამიანი შეიძლება წავიდა ქვეყნიდან და მედიას იქედან მიაწოდა ინფორმაცია. ანდა შეიძლება არ წავიდა, ისე მიაწოდოს, მაგრამ წყარო არ გათქვა.
– როგორ ფიქრობთ, რატომ არ დგას ექსმინისტრის ხათუნა კალმახელიძის პასუხიმგებლობის საკითხი და საქმეში იგი რატომ არ ფიგურირებს?
– ესეც გაუგებარია ჩემთვის. წარმოდგენა არა მაქვს. თუმცა ამ საკითხზე სპეკულირებაცაა შესაძლებელი. შეიძლება გამოიძიეს და დადგინეს, რომ მისი პასუხიმგებლობა არ იყო. თუმცაღა მეეჭვება... მაგრამ პასუხი არა მაქვს. წამების საქმეების განხილვისას პროკურატურა ვალდეულია გამოავლინოს როგორც წამების უშუალო განმხორციელებლი, ასევე შემკვეთი, ასევე წამებაში რაიმე სახით ჩართული ადამიანის როლი და პასუხმგებოლობა სრულად დააკისროს. წინააღმდეგ შემთხვევაშძი ირღვევა კონვენციის მესამე მუხლი, რომელიც აბსოლუტურად კრძალავს წამებასა და არაადამიანურ მოპყრობას.
– 2011 წლის მაისში საქართველოს პარლამენეტმა მიიღო ერთგვარი კანონი ლუსტრაციის შესახებ სახელით „პატრიოტული აქტი“. მაგრამ საქართველოში არსებული კაგებეს არქივების მასალები „არდასახალებული არგუმენტების“ გამო არ საჯაროვდება. ცხადია, პოლიტიკური დირექტივის ანუ „ზემოდან ბრძანების“ არაარესებობის მიზეზით. გასაგებია, რომ ამ საკითხის განსჯა, ალბათ, არაა „ჰიუმან რაითს ვოტჩის“ კომპეტენცია, მაგრამ მაინც: ცნობილი საბჭოთა სექსოლოგი იგორ კონი თავის ერთ – ერთ წიგნში და არა მარტო ის, ასევე სხვა მკვლევარებიც თავის პუბლიკაციებში ახსენებენ, რომ სწორედ საქართველოს პენიტენციალურ სისტემაში არსებობდა პატიმარზე სექსუალური ძალადობის პოპულარული პრაქტიკა, რომელიც კაგებეს მიერ იყო დანერგილი. როგორ ფიქრობთ, ლუსტრაციის კანონის ამოქმედება შეძლებდა თუ არა წამების, როგორც ზოგადად სსრკ– ის ძალადობრივი რეჟიმის გამოცდილი იარაღის გამოყენების სრულად თუ არა, თუნდაც ნაწილობრივ ან მცირედით მაინც პრევენციას?
– რთული კითხვაა, რადგანაც არ ვიცი რა ინახება იმ არქივებში. ინფორმაციის არარსებობის პირბებში ამ საკითხზე კომენტარის გაკეთება გამიჭირდება. საარქივო მასალის გასაჯაროვება ხელს შეუწყობდა თუ არა წამების ნაწილობდივი თუ სრული აკრძალვის დანეგრგვას, ესეც არ ვიცი და არც ისიც, რატომ არ საჯაროვდება. თუმცა, ბუნებრივია, საინტერესოა რა ინფორნაციაა იმ არქივში, რამდენადაა იგი კავშირში ციხეში არსებულ სიტუაციასთან.
– ლატვიელი რეჟორის ევინს სნორის ფილმში „სოვიეტ სტორი“ ნაჩვენებია სსრკ –ის ციხეებში ადამიანის გაუპატიურების ჩანახატები, რომელსაც საკნის დარაჯი აკეთებდა...
– ის, რაზეც თქვენ საუბრობთ, ფსიქოლოგებისთვის, სოციოლოგებისთვის და ზოგადად საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანია. ანუ იმ გარემოებების ანალიზი, თუ რამ შექმნა დანაშაულის არსებობის წინაპირობა. ჩემთვის, როგორც უფლებადამცველისთვის, მნიშვნელოვანია ვიცოდე როგორ რეაგირიბდა სახელმწიფო დანაშაულზე და ასრულებდა თუ არა იგი საერთაშორისოდ ნაკისრ ვალდებულებებს, როგორ წვეყტს იგი ამ პრობლემას. ძალიან რთულია იმ თემის კომენტირება იმის გათვალისწინებით თუ რა იყო საბჭოთა კავშირის დროს; რა ინახება არქივებში, რატომ არ ხდება მისი გასაჯორევება. კარგად მესმის, რომ ფისოქოლოგებისა და სოციოლგების სურვილია გაანალიზდეს ის, რატომ ვართ იქ, სადაც ვართ და რა მანკიერება სჭირს სისტემას, როგორც წმინდა სამართლაბრივი კუთხით, ასევე სხვა მიდგომითაც. მაგრამ ჩემის მხრივ დავძენ, რომ საზოგადოების მანკიერების აღმოსაფხვრელად უპირველესად მნიშვნელოვანია დაუსჯელობის სინდრომის სრულად აღმოფხვრა. შეუძლებელია ერთის მხრივ იძახო, რომ დაუშვეელია წამება და, მეორეს მხრივ, არ დასაჯო ის ხალხი, ვინც ამას სჩადიოდა. სწორედ ესაა პრევენციული მექანიზმი, რომელმაც შეიძლება აგვარიდოს ის პრობლემა, რაც გვაქვს. ჩემთვის მნიშვნელოვანია როგორ ხდება პრობლემის მოგვარება აწმყოში.
– „ციხის კადრების“ შემდგომ გაჩნდა არაერთი მოსაზრება და არგუნენტი, რომ „ცოცხის ეპიზოდი“ იყო დადგმული. როგორ უნდა მოხდეს ამ კადრების აუთენტურობის შემოწმება და თუ ეს კადრების შეთითხნილია, რა პასუხისგებლობა უნდა დაეკისროს იმათ, ვინც ამგვარ სცენებს „პერფორმირებდა“? ამას ემატება ლიტველი ექსპერტის დასკვნა, რომელმაც განაცხადა, რომ გაუაპატიურებას ადგილი არ ჰქონია.
– ეს არის გამოძიების პრეროგატივა. დიახ, არსებობს ექსპერტის ამგვარი დასკვნა, სადაც წერია, რომ იგი გაუპატიურების კადრებში არსებულ მსხვერპლ ორ პირს შეხვდა და მათ თქვეს, რომ ისინი არ იყვნენ გაუპატიურებულები. ექსპერტმა გამოკვლევა ჩაატარა და დაასკვნა, რომ ის ჭრილობები, რომელიც მათ შეიძლება გაუპატიურების შემთხევვაში შეიძლება ჰქონოდათ, არ აღმოაჩნდათ. აქედან დაასკვნა, რომ გაუპატიურება არ მომხდარა. მე არ ვიქნები ამ საკითში კომნპეტენტური და ვერც ამ თემის გარშემო დავიწყებ მსჯელობას. როცა ვნახე კადრები, პირველი ჩემი მოწოდება იყო, რომ გამოძიება ეფექტურად და სრულად უნდა წარმართულიყო. რა ხდებოდა, ვინ მონწილეობდა, ვისი დაკვეთა იყო და ა.შ. ეს არის უნიშვნელოვანესი ფაქტორი და თუ ეს იყო დადგმა, რატომ დადგეს თუ არა იყო დადგმა, რატომ ხდებოდა ამგვარი რამ? თუ ეს იყო სისტემური დანაშაული, რატომ იყო სისტემური და რა სახის დანაშული იიყო ჩადენილი და ვინ მონაწილეობდა ამ დადგმაში. მსჯელობა უნდა იყოს არა შეფასებითი, არამედ უნდა მოხდეს დამნაშავეების დასჯა კანონის სრული სიმკაცრით. ესაა ჩემი კომენტარი. მე კადრების ექპერტიზის ჩატარების საშუალება არა მაქვს.
– დაირღვა თუ არა პატიმართა უფლებები წამებისა და არაადამიანური მოპყრობის კადრების საჯარო „სეანსების“ გამართვით? თანაც ეს საჯარო ჩვენება ამ კადრების აუთენტურობის დადგენამდე გაიმართა.
– აქ მნიშვნელოვანია ორი ფაქტორი: როცა წამების კადრები გავრცელდა ტელევიზიით, მსხვერპლის ამოცნება რთული იყო. ჩვენ ეს კადრები ვნახეთ და, ბუნებრივია, ეს იყო საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედების შემცველი. რაც შეეხება იმ კადრებს, რომელიც პროკურატურას ხელში ჩაუვარდა და მერე მათი საჯარო ჩვენება დაიწყეს, მეც მიმიწვიეს ამ ჩვენებაზე და მე არ წავედი, რადგანაც ეს ჩემთვის პრინციპულად არ იყო მნიშვნელოვანი. ამიტომ არ ვიცი იყო თუ არა იქ ალბათობა იმისა, რომ დარღვეულიყო პიროვნების პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება და არც ის ვიცოდი, რამდენად ეფექტურად იქნებოდნენ ადმაიანები დაფარული. ეს კონოსეანსი მე არაფერს არ მაძლევდა. თუ ჰქონდათ მათ ეს კადრები, ეს მათ გამოძიების დაწყებას ავალდებულებატ და დანაშეული ნიშნების არსებობისთანავე დამნაშავეები უნდა დაესაჯათ. ამიტომ მათი საჯარო და არასაჯარო ჩვენებაც არ მიმაჩნია სწორედ. გასაჯაროვების საკითხის გადაწყვეტისას კი პირადი ხელშეუხებლობა არ უნდა იქნას დარღვეული და იმ შემთხვევაშიც კი თუ პიროვნების ფიზიკური მონაცამები დაფარული თუ დაშიფრული იყო, სულ მცირე, ამ ადამიანისგან ინფორმაციის გასაჯაროვების ნებართვა მაინც უნდა აიღოთ. ეს პროცუდრა დაცული უნდა იყოს. არადა საჯარო ჩვენებისას, მაგალითად, ვიღაცამ შეიძლება ეს კადრები გადაიღოს და ვინ გააკონტოლებს იმას, რომ ინფორმაციის გავრცელება კიდევ უფრო ფართედ არ მოხდება და არ გასაჯაროვდება? სადაა ამის გარანტია, რომ ეს ასე არ იქნება? ჩემთვის ძალიან რთულია იმის გაგება თუ რას ემსახურება ასეთი ჩვენება. მე მხედველობაში მაქვს ის, რაც პროკურატურამ მოაწყო. მედიას სხვა სტრანდერტები, სხვა ვალდებულებები აქვს და მედიის ვალდებულებაა გასაჯაროვოს მასალა; მედია, პირველ რიგში, სენსაციას ეძებს, თუმცაღა მან ამ პროცესშიც ჩვენი უფლებები არ უნდა დაარღვიოს; უნდა უზრუნველყოს პიროვნების იდენტიფიცირების შეუძლებლობა. სულ სხვა საკითხია თუ რისთვის აკეთებს ამას პროკურატურა. ამიტომაც არ წავედი. თუ პროკურატურამ იცის, რომ ეს დანაშაულია, წამებაა ანდა არალეგალური ფარული მიყურადება, ის ვალდებულია გამოიძიოს და რეაგირება მისცეს და მისი საქმე არაა რაიმე სახის საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაში მიიღოს მონაწილეობა და სწორედ ამ მიზნით გაასაჯაროვოს და ჩვენებები დახურულ სივრცეში მოაწყოს.
– რამდენად უნდა დადგეს ნაწამები პატიმრების ადვოკატების პასუხისმგებლობის საკითხი, რომლებიც ფართე საზოგადოებას პრესკონფენერციებით, პიკეტებით თუ სხვა ცივილიზირებული სამყაროსთვის მისაღები მეთოდებით ხისტი დირექტიულობით არ აცნობდნენ საზოგადოებას არსებულ საქმეთა ვითარებას? თუნდაც ეს თემა (ვგულისხმობ გაუპატიურებას) ტაბუირებული ყოფილიყო? პატრიარქალურ საზოგადოებაში სავსებით გასაგაბია თემის საჩოთირო კონოტაცია, მაგრამ ადვოკატის პირდაპირი მოვალეობა იყო, არის და იქნება მისი დაცვის ქვეშ მყოფის პროფესიული დაცვა და არა პრობლემის მიჩქმალვა. ძალიან ბევრმა გვანცა ყუფარაძის „ქეისი“ მისი დამცველების მიერ შექმნილი ფეისბუქის გვერდის საშუალებით შეიტყო.
– როცა ადამიანი ადვოკატს იყვანს, იგი მისგან გარკვუელი საფასურის სანაცვლოდ სერვისს ყიდულობს და ამაზე ისინი წინასწარ თანხმდებიან. რატომ არ აქტიურობდა ადვოკატი საზოგადოებრივად, ეს არასამართლებრივი კითხვაა. ის არ იყო ვალდებულ გამოსულიყო და ეყვირა, მედია დააინტერესებინა და ამიტომ ამას მას ვერ მოვთხოვთ. იგი არაა ვალდებული სოცქსელებში მხარდამჭერი ჯგუფები შექმნას, დადოს ინფომაცია, ტრადიციულ მედიას არატრადიციული მედიის აქტოვობებიც მიამარტოს და ა.შ. ეს არაა მისი მოვალეობა. მისი მოვალეობაა იურიდიული დაცვა. თუ მან ეს დაცვა განახორციელა, მაშინ მას უკვე აქვს შესრულებული თავისი მოვალეობა. ხოლო რამდენად აეფექტურად თუ არაფექტურად დაიცვა მან თავისი კლიენტი, ეს მასა და მის კლიენტს შორის გასარკვევი საკითხია.
– მაგრამ როგორც ირკვევა, დაცვა არ გამოვიდა. მაგალითად, როცა მეზობლისგან პურისა და ქათმის ქურდს ლამის იმდენივე მიუსაჯეს, რამდენიც ძარცვა–ყაჩღობაზე ბრალდებულს...
– კლიენტის ადვოკატი ახორცილებს დაცვას, ხოლო საბოლოო გადაწვეტილებას იღებს სასამართლო. ჩვენ ხომ არ ვიცით რა ხდებოდა სასამართლოზე და როგორ იცავდა მას ადვოკატი? ადვოკატი თავის მოვალეობას ასრულებს, ცდილობს სასამართლოზე თავისი კლიენტის გამართლებას. მხოლოდ ეს არის მისი საქმე.
– საზოგადოებას ხმა რომ არ ამოეღო, გირგვლიანის საქმე ისე ჩაიფარცხებოდა, რომ ჩვენ ამას ვერც კი გავიგებდით.
– რაც გირგვლიანის საქმეზე მოხდა, ყველა საქმეზე იგივე საზოგადოებრივი აქტივობა ვერ განხორციელდება. ათი ათოსიბით საქმეა ძიებაში და ყველა საქმეზე საზოგადოება ვერ მოახდენს ასეთ ხმაურიან რეაგირებას, რადგანაც ეს ისედაც პოლიტიზირებულ საზოგადებაში შეუძლებელია.
– მაგრამ იმიტომაცაა, რომ სახელხო დამცველი არაა აუცილებელი იყოს იურისტი. ის შეიძლება ფილოლოგიც იყოს.
– დიახ, ასეა, მაგრამ რაც ადრე ხდებოდა საქათელოში, ეს იყო სახელმწიფო პოლიტიკის და ნულოვანი ტოლერანტობის ბრალი. თუნდაც ის, რომ პატარა ბიჭმა ჩხუბში ვიღაც გაკაწრა, მას 7 წელი მიუსაჯეს და გირგვლიანის მკვლელებს – 3დან 4 წელი. რასაკვირველია, ამგავრი სამართლებრივი პოლიტიკა იყო პოლიტიკური შეკვეთა. სახელმწიფოს სისხლის სამართლის პოლიტიკის გამო იყო უმკაცრესი განაჩენები სასჯელთა შეკრებითობის პრინციპის გამო და სასჯელი დანაშაულის არაადეკვატური იყო. ამგვარი იყო სისხლის სამართლის პოლიტიკა – ნულოვანი ტოლერანტობა. ამას დადებითი მხარეც ჰქონდა, რადგანაც დანაშაულის სტატისტიკა შემცირადა, მაგრამ უარყოფითი მხარეც ჰქონდა, როცა მცირედ ქურდობაზე დაჭერილი ისეთივე სიმკაცრით ისჯებოდა, როგორადაც – ყაჩაღი. და ეს არ იყო ადვოკატის ბრალი, რადგანაც ეს იყო ზოგადად სახელმწიფო პოლიტიკა. იგი, იმედია, შეიცვლება და ჩვენ უფრო ლმობიერ სისხლის სამართლებრივ პილიტიკას მივიღებთ.
– თქვენ ხომ არ ენდობით სახელმწიფოს სტრუქტურებს, სოლიდარობას უცხადებთ ადამიანის უფლებების დარღვევის მსხვერპლთ და ხართ Watch Dog -ები, იმიტომაც არსებობს „ჰიუმან რაითს ვოტჩის“ მსგავსი ორგანიზაციები. რამდენად ხელგეწიფებათ, რომ თქვენმა ორგანიზაციამ წამების მსხვერპლთა ფსიქო–სოციალური რებილიტაციის პროგრამების ხელმისაწვდომობას გაუწიოს მონიტორინგი?
– სამწუხაროდ, ბევრს ავიწყდება, რომ ამ კანონდარღვევაში ორი მხარე არსებობს – დანაშაულის ჩამდენი და მსხვერპლი და ხშირად მთელი ყურადღება დამნაშევეზეა გადატანილი. მსხვერპლის რებილიტაციის პირველი კომპონენტია დამნაშევის დასჯა; მეორე – სრული უფლებრივი, ქონებრივი და ფსიქო–სოციალური რებილიტაციის ვალდებულებაც სახელმწოფოს აქვს. იგი ვალდებული იყო დაეცვა ის, მაგამ რახან ვერ დაიცვა, სახელმწიფოა ვალდებული, რომ პირველ საფეხურზე დასაჯოს დამნაშავე და მალევე მსხვერპლსაც დაეხმაროს. „ჰიუმან რაითს ვოტჩს“ არა აქვს იმის საშუალება, რომ მსხვერპლთა რეაბილიტაციის პროცესს თვალი მიადევნოს. თუმცა ცნობილი გახდა, რომ ასეულობით მსხვერპლს ჩაუტარდა კიდეც ოპერაციები ხერხემალზე, ცხვირზე, კიდურებზე. იმ ადამიანებს, ვინც წამების მსხვერპლად ჩაითვალა. თუმცა მე არ იმის საშუალება არ მქონდა, რომ ეს ფაქტები გადამემოწმებინა.
– ახლაც არაერთი საქმეა, რაც უფლებადაცვითი ორგანიზაციების ყურადღებას ითხოვს: მამუკა მიქაუტაძის თვითმკვლელობის საქმე; ცოტნე მამულაშვილის საქმე, რომლის „მამხილებელი“ თავადაა ნაწამები, რომ მის წინააღმდეგ ჩვენება მიეცა და თან მამულაშვილის ოჯახი იძყლებული იყო ამ „მოწმისთვისაც“ ადვოკატი აეყვანა, რადგანაც თუ ადამიანი სოციალურ დაუცველთა სიაში არაა, მას სახელმწიფო სახაზინო ადვოკატს არ უნიშნავს, ასე რომ მოწმე, რამდენადაც ვიცი, ორი კვირა ციხეში იურიდიული დაცვის გარეშე იყო. ანდა ხათუნა ქიქაშვილის საქმე, როცა უნარშეზღუდულ ადამიანს, რომელიც ვერ გადაადგილდება, ქურდობას და მოპარულით გაქცევას აბრალებენ და რამდენიმე წელს უსჯიან ისე, რომ სასამართლოზე „დაზარალებულიც“ კი არ მოდის. ჩვენ ზემოთ ვისაუბრეთ ადვოკატის პასუხიმგებლობაზე. მაგრამ ამ შემთხვევაში პროკურორის, მოსამართლის პასუხიმგებლობის საკითხი არ დგას?
– რაც თქვენ აღნიშნეთ, საშინელებაა, მაგრამ „ჰიუმან რაითს ვოტჩს“ არა აქვს ინდივიდულაურ საქმეებზე მუშაობის საშუალება. სამწუხაროდ, ზემოჩამოთვლილი შემთხვევები გამონაკლისი არაა. თუმცა ამგვარი საქმეების განხილვისას უნდა არსებობდნენ ორგანიზაციები, რომლებსაც ინდივიდულაური დამხარება, რეაგირება შეუძლიათ. მე, სამწუხაროდ, იმის ფუფუნება და მანდატი არა მაქვს, რომ ამგვარი საქმეები გამოვიკვლიო. მე სამხრეთ კავკასიის ქვეყანაზე ვმუშაობ და ანგარიშებს ვამზადდებ. თუმცა გამონაკლისს წარმოადგენს ადამიანის უფლებების დამცველებზე თავდასხმები, მათი დაკავებები, რაც უდაოდ ნეგატიური გავლენას იქონიებს ქვეყანაში ადამიანის უფლებების მდგომარეობაზე და ამ შემთხვევაში მყისიერად ვაკეთებთ განცხადებას და ვრეაგირებთ, რადგანაც ადამიანის უფლებების დამცველის დაკავება ეს არის ქვეყნის პოლიტიკის სახე. ამგვარი შემთხვევები არ კვალიფიცირდება მხოლოდ ერთი ინდივიდის დაჭერით, არამედ იმის გამომჟღავნებით, რომ არსებობს ზოგადად ადამიანის უფლებების წინააღმდეგ მიმართული სახელმწიფო ქმედება. სამწუხაროდ, ადამიანის უფლებების დარღვევის ძალიან ბევრი შემაძრწმუნებელი საქმეები არსებობს.
– ამჟამად პატიმრობაში მყოფმა ვანო მერაბიშვილმა განაცხადა, რომ 2003 წლის შემდეგ შინაგან საქმეთა სამინისტროშო მიმდინარე რეფორმის ფარგლებში ციხეში წამების ფაქტები გამოვლინდა, 200 პირი წამებაში ბრალდებით დაპატიმრებულ იქნა და მათ სასამართლომ გამამტყუნებელი განაჩენი გამოუტანა. რამდენად ადევნებდა ამას თვალყურს „ჰიუმან რაითს ვოტჩი“ და შეუძლია თუ არა მას იმის მონიტორინგიც, რომ ამ ადამიანებმა კვლავ იგივე სტრუქტურებში სხვადასხვა პოზიციები არ დაიკავონ?
– ორგანიზაციას არა გაქვს ამის შესაძლებლობა. თუმცაღა არის ამის ალბათობა, მაგრამ ჩვეთვის შეუძლებელია თვალყური ვადევნო თუ რა ბედი ეწიათ იმ 200 ადმაიანს, ადეკვატურად გაასამართლეს თუ არა და დაბდრუნდნენ თუ არა ისინი სისტემაში. ეს უფრო სამინისტროს კადრების განყოფილების კომპეტენციის საკითხია.
– რამდენად ადეკვატურად თვლით 17 მაისს ძალადობის მოთავეთა გათავისუფლებას 100 ლარიანი ჯარიმით და საზოგადოებრივ ადგილებში ე.წ. ამორალური ქმედებისთვის – 300 ლარიან ჯარიმას?
– მსოფლიოში არ არსებობს ჯარიმის, სანქციის საერთაშორისო სტანდარტები და ამიტომ ვერ განვსჯი რამდენად ადეკვტურია ეს 100 ან 300 ლარი. ასევე არ შემიძლია ზუსტად ვთქვა თუ რაში ედებოდათ ბრალი ამ ოდენობის თანხის გადახდის დავალდებულებების დროს. ჩემი მანდატი მე იმის საშულებას მაძლევს, რომ დავაკვირდე სახელმწიფომ მოხდინა თუ არა კრიმინალის, ადამიანის უფლებების უხეში შელახვის გამოძიება და დასაჯა თუ არა დამნაშავეები. ფაქტია, რომ დაუსჯელობის სინდრომს მოჰყვა ის, რომ 17 მაისის შემდეგ კიდევ დაახლოებით ათი ადამიანი ე.წ. „სიძულვილის დანაშაულის“ (Hate Crime) მსხვერპლი გახდა და ეს სტატისტიკა მას მერე გაიზარდა, რაც 17 მაისს დარბევაში მონაწილეები არ დასაჯეს.
"საქართველოს რესპუბლიკა"
26.10.2013
No comments:
Post a Comment