წერილი მოკლულ მეგობარს

ოქტომბერი ისევ იწურება და ისევ მიგვიანდება შენთან მოსაწერი სიტყვები. მეექვსე წელია გწერ. მართლა. პირველი წინადადება კარგა ხანია, დავწერე. მეტი – ვერა. სულ ოქტომბერში ვიწყებ. და ამ პირველი რამდენიმე სიტყვის იქით ვეღარ მივდივარ. რატომ ოქტომბერი? 13 – ში შენი დაბადების დღე იყო. ერთი თვის შემდეგ კი შენი სიკვდილის დღეც დადგება. ვიცი, არ გიყვარდა არც შენი სახელი და არც 13 რიცხვი... ამიტომ 12– ში წახვედი... მერე მიაყოლებდი: „რა მნიშვნელობა აქვსო“ . . . რატომ გითხარი მაშინ ის სიტყვები? ხუმრობა იყო, ბიჭო, ხუმრობა. რატომ დაიჯერე? უბრალო ხუმრობა. გითხარი, „პაატა, თუ არ შეიცვალე, ერთხელაც შეეწირები მაგას – მეთქი“... გაგეცინა, „დიდი ამბავი, შევეწირო. რა მნიშვნელობა აქვსო“ . . . თან, მახსოვს, ერთი ძალზედ სევდიანი ამბავიც მივაყოლე: სამედიცინო ინსტიტუტში ერთი გამორჩეულად ჯენტლმენი ყმაწვილი სწავლობდა. განსაკუთრებით სიტყვაძუნწი და მოკრძალებული. ინსტიტუტის გუნდში ერთად ვმღეროდით. მგონი, სულ ახალი დაოჯახებული იყო, თუ შვილი ახალხან შეეძინა... რაღაც განსაკუთრებული ტემბრი ჰქონდა... ჰოდა, ერთხელაც მეზობლის კაცმა ცოლი სცემა. ამასაც ხმაური, ქალის კივილ–წივილი შემოესმა, მეზობლის კარზე დააკაკუნა, ღია იყო, ვერ მოითმინა, შეაღო და ქალს გამოესარჩლა... აბა, პოლიციას (მილიციას) მაშინ „ამ ჩვეულებრივი“ ამბისთვის ვინ აწუხებდა? ჰოდა, იმ კაცმა დანა გაუყარა და, ამბობდნენ, იქვე გაათავაო... თუ საავადმყოფოში. რა მნიშვნელობა აქვს (ხომ ხედავ, შენს ლექსიკას დავესესხე). აღარ მახსოვს. იმასაც ამბობდნენ, რომ მეზობლის ცოლმა გამოძიებისას თქვა: ეს შემოგვივარდაო. ნეტავი, რა უნდოდა. ჩემმა ქმარმა კი ოჯახი დაგვიცვაო... დაცვა... უცანური სიტყვაა. დაცვა სიკვდილსაც ნიშნავს...

როცა მედია იმის შესახებ გვატყობინებს, რომ ვიღაც „ფიგურაზე“ თავდასხმა მოხდა და დაცვა დაიღუპაო, იმ ჩემი თანაინსტიტუტელის „დანის დგილს“ ვხედავ. პაატა, შენი სასიკვდილო ჭრილობა სად იყო, არ ვიცი. უფრო სწორად, არ მახსოვს. რამდენჯერმე მომიყვნენ. მაგრამ ტვინი ვერ იკავებს. . . . ჰო, დაცვა რისი დაცვაა. უნდა გადაეფაროს, უნდა დაიცხრილოს, უნდა მოკვდეს. არასოდეს ამბობენ მათ სახელ–გვარებს. ცივიზებული და არაცივილიზებული ქვეყნების პრეზიდენტების, პრემიერების, მეფეების, პარტიის თუ ტომების ლიდერების, ბელადების, დიქტატორების, მათი ცოლ–შვილების, „სელებრითების“, ბიზნესმენების დაცვა. იმასაც კი არ ამბობენ, რამდენნი იყვნენ. უბრალოდ, დაცვა... ჰოდა, შენც იმ შორეულ მოსკოვში ვიღაც გოგონას გამოესარჩლე... ბევრი გცემდა, თურმე. ერთად. შენი მეგობარი გადარჩა, შენ – ვერა. ვერავინ დაგიცვა. ვიცოდი, რომ ვერ მოითმნედი... ჰოდა, აღარ ხარ მას მერე.

„ბიჭო, დედისერთა ხარ, რას აკეთებ!?“–შევყვირე, როცა კარის ზღურბლზე დაგინახე . . . ერთხელ ბნელ 1990 – იანებში „ლიმონკით“ მოგვადექი. ჩემი ძმის დაბადების დღეზე. როცა ყველა წავიდა და ჩემი ძმაც გავიდა სტუმრების გასაცილებლად. ხელში გეჭირა რაღაც ელიფსისებური „ბურთი“ და სიცილით მითხარი: ია, არ გაგივარდეს, თორემ ცუდი რამ მოგვივაო, და გადმომეცი. მექანიკურად გამოგართვი. „ვიცი, ზედმეტ მოძრაობას არ გააკეთებ და არც ძირს დააგდებ. გაფრთხილება ხომ შენი პროფესიააო?“ – დაამატე. „ლიმონკა“ იყო ხაკისფერი. ცივი. გარეთ ზამთარი იდგა. მახსოვს, იმ დღეს საშინლად თოვდა და კართან თოვლს დიდხანს იფერთხავდი. „ლიმონკა“ არც ისე მძიმე იყო. დღემდე არ მახსოვს, ნამდვილი იყო, თუ რა იყო. მახსოვს, ტანსაცმლის საკიდის ქვეშ ფრთხილად დავდე... და იდო ასე, ძღვენად მორთმეული სასმელივით. ჩვენთვის უცნობი კაცებიც გახლდნენ. ავტომატებიანები. ოთახში სანთლები გვენთო, შავები გეცვათ, არაბუნებრივად დიდი ჟილეტები და თავზე კი თვალებზე ჩამოფხატული შავი ნაქსოვი ქუდები. ოთახში არ ციოდა, მაგრამ ეს საომარი „სამოსელი“ არ გაგიხდიათ. შემოხვედით და თამბაქოს მძაფრი სუნიც შემოიტანეთ. რაღაცაზე საუბრობდით, მაგრამ თქვენი ენის არა გამეგებოდა რა. ისეთი უხეში იყო ეს შემოჭრა. თურმე, ჩვენს ფანჯრებთან რამდენჯერმე გაისროლეთ კიდეც, მაგრამ მაშინ ავტომატის კაკანს მიჩვეულნი ვიყავით და ამიტომ ყურადღებაც არ მიმიქცევია. სულ არ ჰგავდი მხატვარს. ადამიანს, რომელსაც ოდესმე საღებავით დასვრია თითები. ჰგავდი მკვდარი ქალაქის დაცვას. მოჩვენება – ჯარისკაცს. წასვლისას კართან გაგახსენე, რომ შენი „ძღვენი“ უნდა წაგეღო. გეცინებოდა. სიკვდილი წამისააო, დაამატე, მაგრამ ამ წამს როგორ გაჩუქებ, შენს თავს არავის დავაჩაგვრინებო . . . თუ გინდა, ახლავე ავიფეთქვებ თავსო... ოღონდ ისე, რომ სხვებს არაფერი დაუშავდეთო. ამგავრი აფეთქება არ არსებობს –მეთქი, გიპასუხე. მერე ბევრჯერ გიცდია აგეხსნა ის სტუმრობა, მაგრამ ახსნებს არ ვღებულობდი... და ერთხელაც ეს მომიყევი: როცა სამუსიკო სასწავლებელში დადიოდი და „პლეხანოვზე“ ვიოლინოთი ხელში სახლში ბრუნდებოდი, ვიღაც „ბირჟავიკები“ სულ დაგცინოდნენ: „ამას რას დაათრევ, შე „მუზოკანტოო“... ჰოდა, ერთხელაც იმ წინ და უკან მიმავალ ადამიანების ნაკადს შორის ამ „უმუსიკო“, „არაქალაჩუნა“ ბიჭების წინ ვიოლინოს ჩასადები დაგიდია, ინსტრუმენტი ამოგიღია და დაგიკრავს. არ მახსოვს, რა დაუკარი. მახსოვს, რომ მითხარი: „დიდხანს ვუკრავდი, არ გავჩერებულვარ. ადამიანებს ვერ ვხედავდი, უბრალოდ, რაც ძალა და ღონე მქონდა ვუკრავდი“. მინდოდა, მეკითხა, ტიროდი– მეთქი? მაგრამ, აბა, ასეთ „ქალაჩუნურ“ კითხვას როგორ გაგიბედავდი?...

წელს შენს დაბადების დღეზე არ ვიცოდი, სად წავსულიყავი. შენი საფლავი ისე შორსაა აქედან, ჩემგან. თვალით ვერ მივწვდები... წარმოდგენაც კი არ შემიძლია. ვიცი, რომ პათეტიკა და დრამა არასოდეს გყვარებია, მაგრამ მაპატიე, რომ ასეთი „ღია“ ადგილი „მოვძებნე“... „მოგძებნე“. უბრალოდ, სხვაგან არ ვიცოდი, სად წავსულიყავი. მართლა. 11 სექტემბერს დაღუპლთა მემორიალთან მივედი. იქ, სადაც ახლა ღრმა ოთკუთხა კონტურში თითოეული მსხვერპლის სახელზე წყლის ერთი თხელი ჭავლი ქვემოთ ჩაედინება. ამათი სახელები ყველამ იცის. ჰოდა, ცოცხალი რომ იყო, ისეთ რაღაცას გეტყოდი, შენ რომ აუცილებლად გამიგებდი. მე ის მკვლელებიც მეცოდებიან. ეს შეცოდება, შენ იცი, რა ფერის იქნებოდა. შენ ამ შეცოდების ფერსაც დახატავდი.

პაატა, კიდევ მინდა გითხარა, რომ შარშან მსოფლიოში 468 ათასი ადამიანი მოუკლავთ. გაერომ თქვა. ზუსტი ციფრი არავინ იცის. + 357 ან – 141... რა მნიშვნელობა აქვს. ციფრი დაამრგვალეს. განა, ომებსა ან ბრძოლებშიო. უბრალოდ, მოკლესო. სადარბაზოში, ტრიალ მინდორში, სასტუმროში, ხესთან, თხრილთან, მანქანაში, საწოლში, სამსახურში, დღისით, ღამით, რიჟრაჟზეც და დაისზეც... რა ვიცი, კიდევ რამდენი ადგილი და დრო არსებობს, სადაც და როდისაც ადამიანი შეიძლება მოკლან. 6 წლის წინათ შენც ამ სატატისტიკაში იქნებოდი. საყვედური უნდა გითხრა. არასოდეს მეუბნებოდი, რომ ყვავილებს ხატავდი. გახსოვს, ერთხელ, სულ მთხოვდი, რაიმე ტესტი ჩამიტარე ფერების აღქმაზეო. ჰოდა, მოვძებნე ამგვარი ტესტი. შენი პასუხები ახლაც შენახული მაქვს. გაგიკვირდა? ვიცი, რომ გაგიკვირდებოდა . . .

ბოლოს შენს გამგზავრებამდე გნახე. უფრო სწორად, დაგინახე. თავისუფლების მოედანზე თეთრი, ძველი ჟიგული გაგიჩერდათ, ბიჭები გადმოხტით და მანქანის საბარგულს აწვებოდით. ჟიგული კი ჯიუტად ადგილიდან არ იძვროდა, უკან მომდგარი მანქანების მძღოლები კი ისტერიკაში ჩავარდნენ. მინდოდა დამეძახა, მაგრამ გამახსენდა, რომ არ გიყვარდა „არამომგებიან“ სიტუაციებში თუ „აღმოგაჩენდნენ“. მეტადრე საპირისპირო სქესის წარმომადგენლები. მანქანა არ იძვროდა, სიგნალები კი მატულობდა...

ერთხელ ჩემს ძმაზე მითხარი, დედ–მამიშვილი არა მყავსო და არც მამაო. შენი ძმა ჩემი ძმააო. რომ მოვკვდები, შენც ხომ იქნები აქაო. „ბიჭო, რა სიკვდილს ეძებ, დახატე და ერთად ნაკუწ–ნაკუწ დავანაკუწოთ – მეთქი“, გითხარი... სად ვიცი მე ხატვაო– იცინოდი. ჰოდა, წელს, ზაფხულში, შენი ნახატების გამოფენაც გაუკეთებიათ. ასე აღმოგაჩინე ისევ... რატომ, რატომ არასოდეს მესაუბრებოდი მათ შესახებ?

ცოცხალი რომ იყო, აუცილებლად გისაყვედურებდი, დაგტუქსავდი გაცვეთილი სიტყვებით და დავამატებდი, თუ როგორ აიძულებს პატრიარქალური საზოგადოება ადამიანებს, შავი ქუდები ჩამოიფხატონ და გოგონებს არახაკისფრების მაგივრად „ლიმონკები“ მიანდონ; მოგიყვებოდი კომპლექსებზე, არქეტიპებზე, ქვეცნობიერზე, კომპენსაცია – პროექციაზე, ფსიქილოგიურ დაცვაზე, მაჩოებზე, გენდერზე, ძალადობის იდეოლოგიაზე, ათასგვარ ჭკვიანურ და არც ისე ჭკვიანურ რაღაცეებზე. შეიძლება 11 სექტემბერზე ჟან ბოდრიარის სიტყვებიც დამეყოლებინა : „იმათ (ტერორისტებმა) ეს გააკეთეს, მაგრამ ჩვენ ეს გვინდოდა“. შენ კი, ვიცი, რასაც მიპასუხებდი: „რა მნიშვნელობა აქვს“...


13.10.11
netgazeti.ge