სიყვარული . . .

კარგად მახსოვს ჩემი პირველი თევზები. ოქროსი იყვნენ. და პირველი გასვენებაც. ჩემი - არა. თევზის. რვა წლის გავხდი. მშობლებმა დაბადების დღეზე რვა ოქროსფერი თევზი მაჩუქეს. სასადილო ოთახის კედელზე ნახევარზე გადაჭრილი მინის გამობურცული აკვარიუმი ჩამოკიდეს, წყალი ჩაასხეს, თევზები ჩაუშვეს და იქვე მათი საკვების პატარა ყუთი დადგეს. კედელი ცისფერი იყო და ამიტომ წყალს ოდნავ ზღვისფერი დაჰკავდა. ტალღებს მე და ჩემი ძმა ვქმნიდით. შევდგებოდით სკამზე და რაც ძალა და ღონე გვქონდა, სულს ზევიდან ვუბერავდით. ყველას თავისი სახელი შევარქვი. ნატვრას ოქროს თევზებს არ ვუკავშირებდით. შეიძლება იმიტომ, რომ თავად იყვნენ მოლივლივე ოცნებებივით. პატარები იყვნენ, ერთი ციცქნები, ერთი ზომის ტყუპებივით. ბუნებრივია, ერთმანეთისგან ვერ ვარჩევდი და ვერც ვერავინ გაარჩევდა, მაგრამ მეგონა, რომ ყურში კარგად ესმოდათ და პერსონალურად რომ არ მიგვემართა, უხერხული იქნებოდა. გვარი ერთი ჰქონდათ - მერკვილაძე. მამის სახელი ჩემი უმცროსი ძმის მივეცით - ლევანის ძე (მაშინ ზოოლოგიის აზრზე არ ვიყავი). თითოეულს პასპორტიც კი გავუმზადეთ. სხვადასხვა ფერის. საქართველოს სსრ -ის დროშითა და ბეჭდით. ბუწკი, დუწკი, ზუწკი, კუწკი, მუწკი, რუწკი, ტუწკი, წუწკი. აი, ასე - ზუწკი ლევანის ძე მერკვილაძე.

დილას სკოლამდე მე და ჩემი ძმა ჩვენს ნეკათითისტოლა შვილობილებს ვესალმებოდით, მინაზე დავუკაკუნებდით ხოლმე, სახლში მოსვლის დროსაც ისევ მიკაკუნებით მოვიკითხავდით. რაღაცნაირ ხმას გამოსცემდა კაკუნი. მუსიკალურ ნოტა სოლს. სოლ, სოლ, სოლ. სოლ მაჟორულს. იმათ კი ჩვენი ლოდინი, წყალში ზანტად მოძრაობა და ერთი და იგივე „კერძის" მირთმევა არ ბეზრდებოდათ. დღის განმავლობაში ხელით ვეფერებოდით. უფრო სწორედ, მინას ხელს ავაყოლ-ჩავაყოლებდით ან ცხვირს მივაჭეჭყავდით, ჰოდა, ისინიც შეშინებულები თუ გახარებულები ხან გარბოდნენ - მორბოდნენ და ხან სულაც არ რეაგირებდნენ „მშობლების" ოხუნჯობაზე. სახელებს ჩამოვაწიკწიკებდით, ცოტას შევუძახებდით ხალისიანად და გავრბოდით. შაბათ - კვირას მათთან უფრო მეტ დროს ვატარებდით. „ერალაშს" და მულტფილმებს ერთად ვუყურებდით. გარეთ, ეზოში კი ორი ბოცვერი გვყავდა: ბაბაბუნა და დადადუნა. ესენიც მერკვილაძეანთ, ოღონდ ლევანის ძე და ასული. სახლში თევზებისა და ბოცვრების მოვლისთვის ბაბუასა და ბებიას გარდა არავის ეცალა. ბაბუა ოქროსფერ თევზებს წყალს უცვლიდა, ხოლო ბოცვრისფერ ბოცვრებს სან-ჰიგიენას უტარებდა. ბებო კი მათ კვებავდა და ბაბუას ეხმარებოდა. მაგრამ დადადუნაც და ბაბაბუნაც უცნაურ სუნს უშვებდნენ. სიტყვა „უცნაური" რბილადაა ნათქვამი. ცუდს. ძალიან უსიამოვნოს. არადა მე და ჩემს ძმას ეს დიდად არ გვაწუხებდა. ალბათ, იმიტომ, რომ საშუალო და სამუსიკო სკოლის, წრეებისა და სპორტის შემდეგ მათთვის დიდად არ გვეცალა. ჩვენი ბოცვრები კი ბურთებივით მრგვალად სავსეები იყვნენ, წონაში ლამის ყოველდღე იმატებდნენ და მიკვირდა, მაინც როგორ ახერხებდნენ ერთმანეთზე ასე ტკბილად მიხუტება - მიყუჟვას. ერთ ადგილზე ცმუკავდნენ, ცხვირებით, ლოყებითა და ყურებით ერთმანეთს ეხახუნებოდნენ, ეკვროდნენ. თითქოს სციოდათ და ასე თბებოდნენ. ერთმანეთის გარეშე წამსაც ვერ ძლებდნენ. ასე გვეგონა, ჩვენზე, ადამიანებზე, უფროს მერკვილაძეებზე და კიდევ სხვა „ძეებზე" და „შვილებზე" რაღაცას ჩურჩულებდნენ. რაღაც იცოდნენ. ისეთი, რასაც ჩვენ ვერასოდეს გავიგებთ. რაღაც, რასაც ყველაზე ერთგული და დაკვირვებული მეგობარიც კი ვერ შეამჩნევს.

ერთ არამშვენიერ დღეს მამამ მწუხარე სახით განგვიცხადა, რომ ჩვენს დადადუნასა და ბაბაბუნას სოფელში გასამგზავრებლად ამზადებდნენ. ქალაქად მათი სუნი გარე სამყაროსთვის (კონკრეტულად კი - მეზობლებისთვის) შემაწუხებელი იყო. ქალაქი მათ არ ღებულობდა, სოფელი კი უფრო შემწყნარებელი იყო. სუნების ამბავში. არგუმენტებმა იმის თაობაზე, რომ ორივეს, განა მხოლოდ დადადუნას, სუნამოს დავასხამდით ან კიდევ ორივეს დღეში ხუთჯერ შამპუნით დავბანდით (ეს, რასაკვირველია, გულისხმობდა ბაბუას კიდევ უფრო მეტად დატვირთვას) არ გაჭრა. შაბათს სოფელში ავედით და ბაბაბუნა და დადადუნა მეორე ბებია-ბაბუას გადავაბარეთ. შევატყვეთ, რომ მათ ეს დიდად არ გახარებიათ, მაგრამ კეთილი ადამიანები იყვნენ და არ შეიმჩნიეს, უსიტყვოდ მიიღეს ორი ახალი არსება. არადა საზრუნავად მსხვილფეხა რქოსანი, შინაური ფრინველი, ძაღლი ჯულბარსა და კატა საშკა ისედაც ეყოფოდათ.

რამდენიმე კვირის შემდეგ კი კიდევ ერთი არამშვენიერი დღე მქონდა. ცუდი დღე. სკოლიდან მოსულს ლამის ატირებული ოჯახი დამხვდა. წყლის გამოცვლის დროს (მაშინ მოდერნიზებული აკვარიუმები არ იშოვებოდა) ერთი ოქროს თევზი, როგორც მერე მივხვდი, ყველაზე ანცი, ჩემი დუწკი ამომხტარა და იატაკზე ხტუნვა - ხტუნვით გასრიალებულა. ბაბუა (ისიც ლევანი) დადევნებია, მაგრამ დუწკი ტახტის ქვეშ შემხტარა. როცა დუწკი ისევ წყალში აღმოჩნდა, ბაბუამ და ბებომ შეამჩნიეს, რომ აღარ ინძრეოდა. დიდხანს ეხვეწნენ, ემუდარნენ, მაგრამ დუწკი გაუნძრევლად ტივტივედა ბებიას მიერ სახელდახელოდ წყლით ავსებულ ქვაბში. ვთქვა რომ განვიცადე ჩემი დუწკას გარდაცვალება, ნიშნავს არაფერი ვთქვა. მისი სხეული არ მაჩვენეს. ტემპერატურა ამწევია, მთელი ღამე ხმამაღალ ტირილში, ქსუტუნში, თევზების ხატვაში, „დუწკი-დუწკის" წერასა და ძახილში გამიტარებია. მიკითხავს, სად დავასაფლავებთ დუწკის, მჭირდება იმისთვის, რომ მოვიკითხო ხოლმე - თქო. ჩემი ძმა უკეთესად ხატავდა, ისიც მეხმარებოდა ოქროს თევზის პორტრეტის შექმნაში, მაგრამ რატომღაც არ ტიროდა. მეორე დილას მშობლებმა მითხრეს, რომ სადაც მე მივუთითებდი, იქ იქნებოდა დუწკის განსასვენებელიც. ჩვენს ეზოში მსხლის ხე მიყვარდა ძალიან. ზედ მწვანე ნაყოფების გარდა კალათბურთის კალათა ეკიდა და მის წინაშე ჩვენ და მეზობლის გოგო-ბიჭები დავხტოდით. ჰოდა, დუწკისთვის ამ ხის არასათამაშო მხარე მივუთითე. მამაჩემს მუყაოს პატარა კოლოფი შეუჭედავს, პასპორტი ჩაუდევს. მახსოვს, რომ ყველამ გამოსამშვიდობებელი სიტყვაც კი თქვა. მე - ვერა. ვტიროდი. მერე ყველა ვდუმდით. რიტუალს მხოლოდ ახლობელთა ვიწრო წრე ესწრებოდა. დანარჩენი თევზი - მერკვილაძეები არ გამოგვიყვანია. მოვარიდეთ სტრესს. ჰოდა, დუწკი იქ დასაფლავდა. სამაგიეროდ ამის შემდეგ არ მიტირია და არც თევზები მიხატია. უბრალოდ მეორე დღეს დედისთვის მითქვამს იქნებ უდუწკოდ დარჩენილები ვინმესთვის გვეჩუქებინა - თქო? გვარს რომ შეიცვლიან? - მკითხა დედამ. არა უშავს - მეთქი. სახელები დაუტოვონ - თქო. ვინც შვიდი წლის ხდება, იმას ვაჩუქოთ - თქო. როცა მე და ჩემი ძმა სკოლაში ვიყავით, ჩვენი „უწკები" წავიდნენ. დილას ერთი თვალი შევავლე. ისევ ზანტად აქნევდნენ კუდს და დასრიალებდნენ. დუწკის გარეშე. დიდი მწუხარება ვერ შევატყვე. თუმცა უსიტყვო სევდა განა არ არსეობობს? ახლაც ვხედავ ქუთაისში ჩემი სახლის ეზოს, მსხლის ბებერ ხეს, ამჯერად უკალათოდ და იმ ადგილს, სადაც დიდი ხნის წინ ოქროს თევზი წყალს კი არა მიწას მიებარა . . .

***

ჩვენს ეზოში ბევრნი სახლობდნენ. პატარები და დიდები. ძაღლები, კატები, ზაზუნები, კუები, მტრედები, ფარშავანგებიც კი. ეს გრძელკუდები (ერთი მამალი ჭრელაკუდა და სამი დედალი - არც ისე ჭრელაკუდა) სუნის გამო არა, მაგრამ დედლების ყურისწამღები კივილის გამო ისევ სოფელში გამწესდნენ. მაგრამ არც იქ ჰპოვეს სახლი და სიმყუდროვე. მათი კივილი მთელს მთა - ბარს ედებოდა, ამიტომაც ისევ ქალაქს გაემგზავრნენ. ზოოპარკს. ძაღლებს კი, როგორც წესი, გვპარავდნენ. და ისე განვიცდიდი, როგორც ბავშვობის ფილმს „თეთრი ბიმი შავი ყური", რომლის მეორედ ნახვა დღემდე ვერ გამიბედია. ყველა ძაღლი მახსოვს. მათი სახელებიც. პირველი იყო ცუგა. თეთრი, ნახევრად ხორცისფერი, შავი სველი ცხვირით. მერე იყო კულულა. დახუჭუჭებული თმები თვალებზე კარგა გვარიანად ჩამოფხატული ჰქონდა. მიკვირდა, როგორ იყურებოდა. მერე ფლიპერი (ბიმს ჰგავდა), მერე ისევ ცუგა და მერე ისევ ცუგა . . . ძირითადად ცუგები იყვნენ. ერთხელ „ჯიბის ძაღლი" ვნახე ბავშვობაში. ის ადგილიც კი მახსოვს - სად. ბანკის შენობის წინ. თარიღიც - 12 დეკემბერი. დედა მეგობარს შეხვდა. პალტო ეცვა იმ ქალს. დიდი, შავ-თეთრი ღილებით. ამ პალტოს ზედა ღილი შეხსნილი იყო და მე რომ მეორე პარალელური ღილი მეგონა, ძაღლის თავი ყოფილა. შავი ცხვირ-პირი, თეთრი ყურები. ციცქნა იყო, უწონო. ხელის გულზე დაეტეოდა. დამეტია. ოცნებად დამრჩა ასეთი ღილთავა . . .

ბოლოს სულ ახლახანს პატარა მეგობარი ჩემს შვილს ქუთაისში მოპარეს. ყურებპარტყუნა კოკერ - სპანიელი ჯერი. ლუკამაც იტირა. ოღონდ ისე, რომ თეთრი ბიმი არ უნახავს. მერე თბილისში, სადაც ეზო არა გვაქვს, ოთხფეხა ჯერის მაგივრად ფრთოსანი ჯერი მოინდომა. ქათამი მინდაო და მასაც ჯერი დაარქვა. მერე ადამიანთა საცხოვრებელ ტერიტორიაზე ქათმის გაჩერება შეუძლებელი რომ გახდა, ჯერი - II გასაჩუქრდა. მაგრამ ცოტა ხნის შემდეგ სახლში ჯერი ისევ გაჩნდა. ამჯერად კუ შევიძინეთ. კუ ჯერი. ჯერი კუ.

ყველაზე ცხადად პუნჩო და პანჩო მახსოვს. პატარა თუთიყუშები. ადამიანურ ენაზე არმოლაპარაკეები, თუთიყუშურზე მოსწრებულად მოუბარნი. მათი სიყვარულის გამო მახსოვს. მშობლები ცოტა ხანს აკვირდებოდნენ მათ ნისკრატს და ბოლოს მიგვითითეს, რომელი იყო ლევანის ასული და რომელი - ლევანის ძე. პანჩო ბიჭი იყო. მწვანე, ხასხასა. უფრო სწორედ, მხოლოდ ყელი ჰქონდა ხასხასა მწვანე. ხან ფლეგმა და ხანაც ანცი, თავს სასაცილოდ აქიცინებდა, ზარმაცუნა. მგონი, ცოტა თავსაც იკატუნება, რათა ყურადღება მიექცია. თხუპნია. საკვებს რომ დაუყრიდი, თუ პუნჩო არ დაასწრებდა, ნისკარტის მაგივრად ამ საკენკში ფეხებით ჩახტებოდა, ამოიგანგლებოდა, მიყრიდ - მოყრიდა, გალიას დააბინძურებდა. წყალს აუცილებლად ააშხეფებდა. პუნჩო კი ცისფერყელა იყო, ელეგანტური, მოწესრიგებული. ტემპერამეტით - პანჩოსნაირი. მაგრამ კარგი დისახლისი ქალი. პანჩოს სულ უთმობდა. ხშირად ჩხუბობდნენ. თუმცა ხმაზე დიდად ვერ მიხვდებოდი, როდის ეფერებოდნენ და როდის - საქმეს ურჩევდნენ ერთმანეთს. როცა გალიის ტერიტორიაზე სეირნობას მორჩებოდნენ, უბრალოდ ერთად იდგნენ და ერთი მიმართულებით იყურებოდნენ. ამ დროს დუმდნენ. მერე კი ისევ აქაქანდებოდნენ. ოღონდ ერთი მეორეს აუცილებლად უსმენდა. მერე მოიფრენდნენ პატარა გალიას. თითქოს ერთმანეთს აჩვენებდნენ ამ პატარა ბინაში როგორი ლაღი მფრენიები იყვნენ. მერე ისევ ერთად დადგებოდნენ და ცოტა ხნით ისევ იყუჩებდნენ. ერთხელ პანჩომ მოიწყინა. პუნჩომ ეს შეამჩნია და მის გარშემო ხტომა დაიწყო, ფრთებს აფახუნებდა, რაღაცას ეჩურჩულებოდა. მერე იმანაც ხმა ამოიღო. მერე ისევ ერთად, ცოტა ხნით დადუმდებოდნენ. არ ვიცი, რას გაჰყურებდნენ. ჩრდილოეთს თუ სამხრეთს. ტელევიზორი იმ ოთახში არ იდგა, რომ მოლაპარაკე ყუთით დაინეტერესებულიყვნენ. უბრალოდ ასე იდგნენ. გვერდი - გვერდ. ხანდახან სინქრონულად ქანაობდნენ. ხანაც თავებს ერთ რიტმში აქნევდნენ.

მაგრამ ისევ ერთი არამშვენიერი დღე დაგვემართა. მახსოვს მეზობლის ბევშვები იყვნენ სტუმრად. გალია ეზოში მაგიდაზე იდო, ბაბუა (ისევ ბაბუა) კი თუთიყუშებს წყალს უცვლიდა. მაშინ მოდერნიზირებული გალიები არ იშოვებოდა. უცებ ბაბუამ შეჰყვირა, ჩვენი მეგობრებიც ახმაურდნენ და ყველამ ხელი მეზობლის ეზოში მდგარ, ოდნავ მოშიშვლებული ხისკენ გაიშვირა. ტოტზე პუნჩო შემოსკუპებულიყო და ზემოდან მშვიდად გვიყურებდა. ორ წუთში ჩვენი მეზობელი კაცი საქმის ვითარებაში გაერკვა და შემოგვძახა: არ იხმაუროთ, ახლავე კიბეს მოვიტან და თუ პუნჩომ მიმიკარა, „ჩამოვხსნი" და მოგგვრითო. მაგრამ ის, რაც ხეზე კი არა, ჩვენს ეზოში, მაგიდაზე ხდებოდა, მნახველის თვალს არასოდეს დაავიწდებოდა. მარტოდ დარჩენილი პანჩო ის პანჩო აღარ იყო. ხმას არ იღებდა, სამაგიეროდ გალია ყვიროდა. გაექანებოდა მთელი ძალით და გალიის გისოსებს მიეხეთქებოდა. მერე თითქოს ჩამოსრიალდებოდა იმ გისოსზე. მერე გაჩერდებოდა, შემობრუნდებოდა, ისევ მოიკრებდა ძალას და ისევ მიეხეთქებოდა მოპირდაპირე კედელს. მერე ისევ და ისევ. გალიაში პანჩოს სასოწარკვეთილი ბუმბული დაფრინავდა. მწვანე და კიდევ სხვა ფერის. ჩვენ ვეხვეწებოდით, რომ დაწყნარებულიყო, ავწიეთ კიდეც გალია, რომ იქნებ ხის ტოტზე მდუმარედ შემომსხდარი პუნჩო დაენახა. პუნჩო კი უხმოდ წამოსკუპულიყო. არაფერს ამბობდა. უბრალოდ, გვიყურებდა. ზემოდან. პანჩოს კი ჩვენი ხვეწნა - მუდარა, ათასგვარი დაპირება, ჩვენი პატარა მეზობლის სლუკუნი, აღარაფერი ესმოდა. რაც ძალი და ღონე ჰქონდა, გალიის გოსოსებს ეხეთქებოდა. ააზანზარა. წყლის ჭურჭელი წააქცია. პანჩო დასველდა, მაგრამ არ იღლებოდა. მომეჩვენა, რომ თითქოს ნისკარტიც მოეღრიცა. მეზობელის ბიძია კი ჯერ არ ჩანდა. მერე უცებ ყველანი დავდუმდით. ბაბუას გავხედე, მან თავი დამიქნია და გალიის კარი გახსნა. პანჩო ერთი წამით გაშეშდა, მერე კი ისე, აი, ადამიანი პარაშუტით გადახტომისთვის რომ ემზადება, სწორედ ამგვარ პოზაში დადგა, ჩვენ არც დაგვმშვიდობებია, გავიდა . . . კი არ გაფრინდა. გავიდა. ხის ტოტზე ერთი წამით ისევ ერთმანეთის გვერდით დასხდნენ. ერთმანეთს შეეხნენ, იყუჩეს. მერე ტოტს ერთდროულად მოსწყდნენ. გაფრინდნენ. ერთად.

shokoladi.ge
   01.02.2011